Słyszałem, że pewnego razu Błogosławiony przebywał wśród Sakjanów, w pobliżu Kapilawatthi, w parku Banjan. Wczesnym rankiem włożył szaty i—niosąc miskę oraz wierzchnie okrycie—udał się do Kapilawatthi po jałmużnę. Gdy, po posiłku, wrócił ze zbierania jałmużny, udał się do Wielkiego Lasu na medytację. Wszedł do lasu i przysiadł na korzeniu młodego drzewka bilwowego.

W tym samym czasie, Sakjan Dandapani [co znaczy „Kij w Ręce”] włóczył się z nudów i również zaszedł do Wielkiego Lasu. Wszedł w gąszcz i poszedł tam, gdzie Błogosławiony siedział na korzeniu młodego drzewka bilwowego. Dandapani powitał go grzecznie i dostojnie. Po wymianie przyjacielskich powitań, stanął z boku i gdy tak stał, zwrócił się do Błogosławionego:

—Jaka jest nauka medytującego? Cóż on głosi?

—Głosi, przyjacielu, naukę, zgodnie z którą, nikt nie kłóci się z nikim w tym wszechświecie, ze wszystkimi jego dewami, Marami i Brahmami, z jego medytującymi i kapłanami, z jego szlachtą i pospólstwem. Naukę, zgodnie z którą, żadne spostrzeżenia nie zaprzątają brahmana, który jest odcięty od przyjemności zmysłowych, wolny od zakłopotania; jego niepewność jest ucięta, pozbawiona pragnienia stawania i nie-stawania się. To jest moja nauka. To głoszę.

Kiedy to powiedziano, Sakjan Dandapani potrząsnął głową, wykręcił język, uniósł brwi tak, że jego czoło zmarszczyło się w trzy fałdy i odszedł, opierając się na swoim kiju.

Wieczorem Błogosławiony powstał i opuścił miejsce odosobnienia. Udał się do parku Banjan i gdy tam dotarł, usiadł na wcześniej przygotowanym miejscu. Kiedy tak siedział, opowiedział mnichom co się stało. Gdy skończył, pewien mnich zwrócił się do Błogosławionego:

—Panie, cóż to za nauka, zgodnie z którą, nikt nie kłóci się z nikim w tym wszechświecie, ze wszystkimi jego dewami, Marami i Brahmami, z jego medytującymi i duchownymi, z jego szlachtą i pospólstwem. Naukę, zgodnie z którą, żadne spostrzeżenia nie zaprzątają brahmana, który jest odcięty od przyjemności zmysłowych, wolny od zakłopotania; jego niepewność jest ucięta, pozbawiona pragnienia stawania i nie-stawania się.

—Mnisi, jeśli względem przyczyny tego, że spostrzeżenia i zróżnicowania obezwładniają człowieka—jeśli względem tego, nie ma już nic, czego można by oczekiwać, witać z radością i do czego można by się przywiązać; wtedy nastaje kres opętania pragnieniami, opętania oporami, opętania poglądami, opętania niepewnością, opętania zadufaniem, opętania powstawaniem i opętania niewiedzą. Jest to kres chwytania za kije i miecze, sporów, kłótni, niezgody, oskarżeń, dzielących kłamstw i fałszywej mowy. Tu, do reszty kończą się te złe, niezręczne rzeczy.

To rzekł Błogosławiony, a potem „Ten, Który Dotarł” powstał i udał się do swego mieszkania.

Wtedy, niedługo po tym, jak Błogosławiony odszedł, ta myśl objawiła się mnichom: „To krótkie stwierdzenie, które Błogosławiony wygłosił, a następnie udał do swego mieszkania, bez objaśniania dokładnego znaczenie—mówi nam ono, że ‘jeśli względem przyczyny tego, że spostrzeżenia i zróżnicowania obezwładniają człowieka—jeśli względem tego nie ma już nic, czego można by oczekiwać, witać z radością i do czego można by być przywiązanym; wtedy nastaje kres opętania pragnieniami, opętania oporami, opętania poglądami, opętania niepewnością, opętania zadufaniem, opętania powstawaniem i opętania niewiedzą. Jest to kres chwytania za kije i miecze, sporów, kłótni, niezgody, oskarżeń, dzielących kłamstw i fałszywej mowy. Tu do reszty kończą się te złe, niezręczne rzeczy’. Kto więc może objaśnić nam dokładne znaczenie tego krótkiego stwierdzenia?” Nagle objawiła im się ta myśl: „Maha Kaccana jest chwalony przez nauczyciela i szanowany przez twych towarzyszy w świętym życiu. Może on objaśni nie objaśnione dokładnie znaczenie tego krótkiego stwierdzenia. Wybierzmy się więc do niego i zapytajmy o tę kwestię”.

Tak więc mnisi udali się do czcigodnego Maha Kaccany i przywitali się z nim grzecznie i dostojnie. Wymieniwszy przyjacielskie powitania, usiedli z boku. Kiedy tak siedzieli, opowiedzieli mu co się stało i dodali:

—Objaśnij nam znaczenie, czcigodny Maha Kaccano!

On zaś odrzekł:

—Przyjaciele, to tak, jakby człowiek potrzebujący drewna twardzielowego, szukający drewna, rozglądający się za drewnem, minął korzeń i pień drzewa twardzielowego w przekonaniu, iż szukać należy wśród liści i gałęzi. Tak też jest i z wami: nie spytaliście Błogosławionego, gdy staliście z nim twarzą w twarz i sądzicie, że ja powinienem objaśnić wam tę kwestię. Co się tyczy wiedzy—On wie; co się tyczy widzenia—on widzi. On jest Oczami, On jest Wiedzą, On jest Dhammą, On jest Brahmą. On jest mówcą, On jest głosicielem, On objaśnia znaczenie, daje Nieśmiertelne, jest Panem Dhammy, Tathagatą. To był czas, kiedy powinniście pytać o tę kwestię. Cokolwiek by powiedział, tak powinniście to zapamiętać.

—Tak, przyjacielu Kaccano: co się tyczy wiedzy—On wie; co się tyczy widzenia—On widzi. On jest Oczami, On jest Wiedzą, On jest Dhammą, On jest Brahmą. On jest mówcą, On jest głosicielem, On objaśnia znaczenie, daje Nieśmiertelne, jest Panem Dhammy, Tathagatą. To był czas, kiedy powinniśmy pytać o tę kwestię. Cokolwiek by powiedział, tak powinniśmy to zapamiętać. Lecz ty jesteś chwalony przez Nauczyciela i szanowany przez twych towarzyszy w świętym życiu. Ty możesz objaśnić nie objaśnione dokładnie znaczenie tego krótkiego stwierdzenia. Objaśnij nam znaczenie, czcigodny Maha Kaccano!

—W takim razie, przyjaciele, słuchajcie i uważajcie. Będę mówił.

—Jak rozkażesz, przyjacielu—odpowiedzieli mnisi.

Czcigodny Maha Kaccana rzekł:

—Co się tyczy krótkiego stwierdzenia Błogosławionego, po którym udał się On do swego mieszkania, nie objaśniwszy dokładnego znaczenia, mówi nam ono, że „jeśli względem przyczyny tego, że spostrzeżenia i zróżnicowania obezwładniają człowieka—jeśli względem tego nie ma już nic, czego można by oczekiwać, witać z radością i do czego można by być przywiązanym; wtedy nastaje kres opętania pragnieniami, opętania oporami, opętania poglądami, opętania niepewnością, opętania zadufaniem, opętania powstawaniem i opętania niewiedzą. Jest to kres chwytania za kije i miecze, sporów, kłótni, niezgody, oskarżeń, dzielących kłamstw i fałszywej mowy. Tu, do reszty kończą się te złe, nieumiejętne rzeczy”.

Poprzez oko i formy powstaje świadomość oka. Spotkanie tych trzech rzeczy to kontakt. Kontakt jest konieczny, by powstało uczucie. Gdy coś czujemy, postrzegamy to [określamy w umyśle]. Gdy coś postrzegamy, myślimy o tym. Gdy myślimy o tym, rozróżniamy to. Na podstawie tego, co rozróżniamy spostrzeżenia i rozróżnienia opętują nas przeszłymi, obecnymi i przyszłymi formami, poznawanymi poprzez oko.

Poprzez ucho i dźwięki powstaje świadomość ucha. Spotkanie tych trzech rzeczy to kontakt. Kontakt jest konieczny, by powstało uczucie. Gdy coś czujemy, postrzegamy to [określamy w umyśle]. Gdy coś postrzegamy, myślimy o tym. Gdy myślimy o tym, rozróżniamy to. Na podstawie tego, co rozróżniamy spostrzeżenia i rozróżnienia opętują nas przeszłymi, obecnymi i przyszłymi dźwiękami poznawanymi poprzez ucho.

Poprzez nos i zapachy powstaje świadomość nosa. Spotkanie tych trzech rzeczy to kontakt. Kontakt jest konieczny, by powstało uczucie. Gdy coś czujemy, postrzegamy to [określamy w umyśle]. Gdy coś postrzegamy, myślimy o tym. Gdy myślimy o tym, rozróżniamy to. Na podstawie tego, co rozróżniamy spostrzeżenia i rozróżnienia opętują nas przeszłymi, obecnymi i przyszłymi zapachami poznawanymi poprzez nos.

Poprzez język i smaki powstaje świadomość języka. Spotkanie tych trzech rzeczy to kontakt. Kontakt jest konieczny, by powstało uczucie. Gdy coś czujemy, postrzegamy to [określamy w umyśle]. Gdy coś postrzegamy, myślimy o tym. Gdy myślimy o tym, rozróżniamy to. Na podstawie tego, co rozróżniamy spostrzeżenia i rozróżnienia opętują nas przeszłymi, obecnymi i przyszłymi smakami poznawanymi poprzez język.

Poprzez ciało i wrażenia dotykowe powstaje świadomość ciała. Spotkanie tych trzech rzeczy to kontakt. Kontakt jest konieczny, by powstało uczucie. Gdy coś czujemy, postrzegamy to [określamy w umyśle]. Gdy coś postrzegamy, myślimy o tym. Gdy myślimy o tym, rozróżniamy to. Na podstawie tego, co rozróżniamy spostrzeżenia i rozróżnienia opętują nas przeszłymi, obecnymi i przyszłymi wrażeniami dotykowymi poznawanymi poprzez ciało.

Poprzez rozum i pojęcia powstaje świadomość rozumu. Spotkanie tych trzech rzeczy to kontakt. Kontakt jest konieczny, by powstało uczucie. Gdy coś czujemy, postrzegamy to [określamy w umyśle]. Gdy coś postrzegamy, myślimy o tym. Gdy myślimy o tym, rozróżniamy to. Na podstawie tego, co rozróżniamy spostrzeżenia i rozróżnienia opętują nas przeszłymi, obecnymi i przyszłymi pojęciami poznawanymi poprzez rozum.

Kiedy zaś istnieje oko, kiedy istnieją formy, kiedy istnieje świadomość oka, można określić określenie kontaktu. Kiedy istnieje określenie kontaktu, można określić określenie uczucia. Kiedy istnieje określenie uczucia, można określić określenie spostrzeżenia. Kiedy istnieje określenie spostrzeżenia, można określić określenie myślenia. Kiedy istnieje określenie myślenia, można określić określenie tego, że jest się opętanym spostrzeżeniami i rozróżnieniami.

Kiedy istnieje ucho, kiedy istnieją dźwięki, kiedy istnieje świadomość ucha, można określić określenie kontaktu. Kiedy istnieje określenie kontaktu, można określić określenie uczucia. Kiedy istnieje określenie uczucia, można określić określenie spostrzeżenia. Kiedy istnieje określenie spostrzeżenia, można określić określenie myślenia. Kiedy istnieje określenie myślenia, można określić określenie tego, że jest się opętanym spostrzeżeniami i rozróżnieniami.

Kiedy istnieje nos, kiedy istnieją zapachy, kiedy istnieje świadomość nosa, można określić określenie kontaktu. Kiedy istnieje określenie kontaktu, można określić określenie uczucia. Kiedy istnieje określenie uczucia, można określić określenie spostrzeżenia. Kiedy istnieje określenie spostrzeżenia, można określić określenie myślenia. Kiedy istnieje określenie myślenia, można określić określenie tego, że jest się opętanym spostrzeżeniami i rozróżnieniami.

Kiedy istnieje język, kiedy istnieją smaki, kiedy istnieje świadomość języka, można określić określenie kontaktu. Kiedy istnieje określenie kontaktu, można określić określenie uczucia. Kiedy istnieje określenie uczucia, można określić określenie spostrzeżenia. Kiedy istnieje określenie spostrzeżenia, można określić określenie myślenia. Kiedy istnieje określenie myślenia, można określić określenie tego, że jest się opętanym spostrzeżeniami i rozróżnieniami.

Kiedy istnieje ciało, kiedy istnieją wrażenia dotykowe, kiedy istnieje świadomość ciała, można określić określenie kontaktu. Kiedy istnieje określenie kontaktu, można określić określenie uczucia. Kiedy istnieje określenie uczucia, można określić określenie spostrzeżenia. Kiedy istnieje określenie spostrzeżenia, można określić określenie myślenia. Kiedy istnieje określenie myślenia, można określić określenie tego, że jest się opętanym spostrzeżeniami i rozróżnieniami.

Kiedy istnieje rozum, kiedy istnieją pojęcia, kiedy istnieje świadomość rozumu, można określić określenie kontaktu. Kiedy istnieje określenie kontaktu, można określić określenie uczucia. Kiedy istnieje określenie uczucia, można określić określenie spostrzeżenia. Kiedy istnieje określenie spostrzeżenia, można określić określenie myślenia. Kiedy istnieje określenie myślenia, można określić określenie tego, że jest się opętanym spostrzeżeniami i rozróżnieniami.

Kiedy zaś nie istnieje oko, kiedy nie istnieją formy, kiedy nie istnieje świadomość oka, nie można określić określenie kontaktu. Kiedy nie istnieje określenie kontaktu, nie można określić określenie uczucia. Kiedy nie istnieje określenie uczucia, nie można określić określenie spostrzeżenia. Kiedy nie istnieje określenie spostrzeżenia, nie można określić określenie myślenia. Kiedy nie istnieje określenie myślenia, nie można określić określenie tego, że jest się opętanym spostrzeżeniami i rozróżnieniami

Kiedy nie istnieje ucho, kiedy nie istnieją dźwięki, kiedy nie istnieje świadomość ucha, nie można określić określenie kontaktu. Kiedy nie istnieje określenie kontaktu, nie można określić określenie uczucia. Kiedy nie istnieje określenie uczucia, nie można określić określenie spostrzeżenia. Kiedy nie istnieje określenie spostrzeżenia, nie można określić określenie myślenia. Kiedy nie istnieje określenie myślenia, nie można określić określenie tego, że jest się opętanym spostrzeżeniami i rozróżnieniami.

Kiedy nie istnieje nos, kiedy nie istnieją zapachy, kiedy nie istnieje świadomość nosa, nie można określić określenie kontaktu. Kiedy nie istnieje określenie kontaktu, nie można określić określenie uczucia. Kiedy nie istnieje określenie uczucia, nie można określić określenie spostrzeżenia. Kiedy nie istnieje określenie spostrzeżenia, nie można określić określenie myślenia. Kiedy nie istnieje określenie myślenia, nie można określić określenie tego, że jest się opętanym spostrzeżeniami i rozróżnieniami.

Kiedy nie istnieje język, kiedy nie istnieją smaki, kiedy nie istnieje świadomość języka, nie można określić określenie kontaktu. Kiedy nie istnieje określenie kontaktu, nie można określić określenie uczucia. Kiedy nie istnieje określenie uczucia, nie można określić określenie spostrzeżenia. Kiedy nie istnieje określenie spostrzeżenia, nie można określić określenie myślenia. Kiedy nie istnieje określenie myślenia, nie można określić określenie tego, że jest się opętanym spostrzeżeniami i rozróżnieniami.

Kiedy nie istnieje ciało, kiedy nie istnieją wrażenia dotykowe, kiedy nie istnieje świadomość ciała, nie można określić określenie kontaktu. Kiedy nie istnieje określenie kontaktu, nie można określić określenie uczucia. Kiedy nie istnieje określenie uczucia, nie można określić określenie spostrzeżenia. Kiedy nie istnieje określenie spostrzeżenia, nie można określić określenie myślenia. Kiedy nie istnieje określenie myślenia, nie można określić określenie tego, że jest się opętanym spostrzeżeniami i rozróżnieniami.

Kiedy nie istnieje rozum, kiedy nie istnieją pojęcia, kiedy nie istnieje świadomość rozumu, nie można określić określenie kontaktu. Kiedy nie istnieje określenie kontaktu, nie można określić określenie uczucia. Kiedy nie istnieje określenie uczucia, nie można określić określenie spostrzeżenia. Kiedy nie istnieje określenie spostrzeżenia, nie można określić określenie myślenia. Kiedy nie istnieje określenie myślenia, nie można określić określenie tego, że jest się opętanym spostrzeżeniami i rozróżnieniami.

Więc co się tyczy krótkiego stwierdzenia Błogosławionego, po którym udał się On do swego mieszkania nie objaśniwszy dokładnego znaczenia, to mówi nam ono, że „jeśli względem przyczyny tego, że spostrzeżenia i zróżnicowania obezwładniają człowieka—jeśli względem tego nie ma już nic, czego można by oczekiwać, witać z radością i do czego można by być przywiązanym; wtedy nastaje kres opętania pragnieniami, opętania oporami, opętania poglądami, opętania niepewnością, opętania zadufaniem, opętania powstawaniem i opętania niewiedzą. Jest to kres chwytania za kije i miecze, sporów, kłótni, niezgody, oskarżeń, dzielących kłamstw i fałszywej mowy. Tu do reszty kończą się te złe, nieniezręczne rzeczy”—tak rozumiem dokładne znaczenie tego stwierdzenia. Jeśli chcecie, pójdźcie do Błogosławionego i zapytajcie go o tę kwestię. Cokolwiek wam odpowie, tak powinniście to zapamiętać.

Wówczas mnisi, uradowani słowami Maha Kaccany, z którymi się zgadzali, powstali i udali się do Błogosławionego. Kiedy przybyli, pokłonili się Błogosławionemu i usiedli po jednej stronie. Gdy tak siedzieli, opowiedzieli mu o wszystkim i zakończyli mówiąc:

—Wtedy czcigodny Maha Kaccana objaśnił nam dokładne znaczenie, używając tych słów, zdań i zwrotów.

—Maha Kaccana jest mądry, mnisi. Jest on osobą wielkiej uważności. Gdybyście spytali mnie o tę kwestię, odpowiedziałbym w taki sam sposób. To jest znaczenie twojego stwierdzenia. Tak powinniście je zapamiętać.

Kiedy to powiedziano, czcigodny Ananda rzekł do Błogosławionego:

—Panie, to tak jakby człowiek głodny, spragniony i słaby znalazł grudkę miodu. Nie ważne w którym miejscu jej skosztuje, zawsze doświadczy słodkiego, rozkosznego smaku. Tak właśnie uważny mnich może zbadać znaczenie tej nauki o Dhammie - dzięki swemu skupieniu, otrzyma nagrodę, dozna pewności. Jak nazywa się ta nauka o Dhammie?

- Możesz Anando zapamiętać tę naukę, jako „Kazanie o grudce miodu”.

To właśnie rzekł Błogosławiony. Uradowany Ananda rozkoszował się jego słowami.