Origin story

bhagavān vaiśālīyaṁ viharati | vistareṇa nidānaṁ kṛtvā | vaiśālīyaṁ dāni nagare aparasya licchavisya tri-y-antarā dārikā jātā | amaṅgalyā apraśastā | teṣān dāni mātā-pitṛṇām bhavati | ka imāṁ vivāhayiṣyati | gṛhe pi dhāryamāṇā amaṅgalyā kasyeyan dātavyā | apare āhaṁsuḥ | icchata yūyaṁ etāṁ dārikāṁ unnīyamānāṁ | te dān āhaṁsuḥ | icchāmaḥ | āhaṁsuḥ | eṣātra kālī nāma bhikṣuṇī | tasyā detha sā unneṣyati | tehi dāni sā uktā | ārye ’smākaṁ tri-y-antarā dārikā jātā adhanyā vāmaṅgalyā vāpraśastā vā | tām vayam ānāpeyemaḥ | unnehi vardhehi antevāsinīya te bhaviṣyati | vayaṁ ca te grāsācchā dan dāsyāmaḥ | tāya sā parigṛhītā | unneti vardheti | tato devasikaṁ pakva-praheṇakam ānīyati | anuśamaṁ anuśamaṁ ācchādaṁ labhati | hemante hemantikaṁ | varṣā-kāle varṣā-vāsikaṁ | sā yadā mahantī-bhūtā tadā tāya pravrajitā | śikṣā deśitā | paripūra-śikṣā | upasampāditā | tīvra-rāgo mātṛgrāmaḥ | sā dāni kleśehi bādhyate | na sahati | sā dān āha | ārye na dāni pravrajyāyāṁ gamiṣyāmy ahaṁ | kleśena bādhyāmi | kālī āha | putri duḥkho gṛhāvāsaḥ | aṅgāra-karṣūpamā kāmā uktā bhagavatā | kin te gṛhāvāsena | sā paśyati yadi tāvad iyaṁ pratyodhāvati tato me lābha-satkāro ’ntarahāyiṣyati | sā tāya nigṛhītā vicchinditā | sā dāni kleśān asahantī ārāmika-parivrājakehi sārdhaṁ miśri-bhūtā | tāya kukṣiḥ pratiladbhodaraṁ mahantī-bhūtaṁ | sā bhikṣuṇīhi niṣkāśīyati | tāyo dāni bhikṣuṇīyo āhaṁsuḥ | ārye kāli jānāsi tvam etāṁ āgārakehi parivrājakehi saha miśrībhūtāṁ | āha | jānāmi | evaṁ viropādāya āhaṁsuḥ | kim arthaṁ tvaṁ nārocesi | nāna jalpasi | paśyāmi yady aham ārocayiṣyaṁ | eṣā gṛhaṁ gamiṣyati | mama eṣa lābha-satkāro antarāhāyiṣyatīti |

etaṁ prakaraṇaṁ tāyo bhikṣuṇīyo māmahāprajāpatīye gautamīye ārocayeṁsuḥ | mahāprajāpatī gautamī bhagavato ārocayati | bhagavān āha | śabdāpayatha kāliṁ | sā śabdāpitā | tad eva sarvaṁ bhagavān vistareṇa pṛcchati | āha | āma bhagavan | bhagavān āha | duṣkṛtaṁ te kāli | asti nāma tvaṁ kāli jānantī bhikṣuṇīṁ duṣṭhullāpattim āpanāṁ praticchādesi | yāvan naiṣa kāli dharmo naiṣa vinayo | yāvad bhagavān mahāprajāpatīṁ gautamīm āmantrayati | sannipātaya gautami bhikṣuṇīyo yāvatikā bhikṣuṇīyo vaiśālīn nagarīm upaniśritya viharanti | yāvac chikṣāpadaṁ prajñaptaṁ |

Ruling

yā puna bhikṣuṇī jānantintī bhikṣuṇīṁ duṣṭhullām āpattiṁ kṛtām adhyācīrṇāṁ chādeya | sā na pareṣām ārocayati kuv-ege mahā-jane saṁgha-madhye | yadā sā bhikṣuṇī bhikṣuṇīhi cyutā bhavati mṛtā niṣaṇṇā avasaṇṇā avakrāntā imasmād dharma-vinayād | atha sā bhikṣuṇīnām evam vadeya | ājñāpaniājñāsi vatāham ārye itthan-nāmāye bhikṣuṇīye duṣṭhullā-m-āpatti kṛtā-m-adhyācīrṇā | sāhaṁ na pareṣām ārocayeyaṁ | kin ti imāye vāmāpare jānantū ti | iyaṁ bhikṣuṇī pārājikā bhavati ||

Definitions

• yā puna bhikṣuṇī ti upasampannā | peyālaṁ |
• jānantī ti svayam vā jāneya parato vā śruṇeya ākāravantena darśanena śravaṇena |
• duṣṭhullām āpattiṁ ti duṣṭhullā-nāma aṣṭānām anyatarānyatarā kṛtā adhyācīrṇā |
• sā na pareṣām āroceya iti na kathayet |
• kuve ege ti ekāye |
• mahā-jane ti dvinnām trayāṇāṁ |
• saṁgha-madhy ti paripūrṇa-saṁghasya |
• cyutā ti cyutā bhoti brahmacaryāto |
• mṛtā ti kāla-gatā |
• niṣaṇṇā avasaṇṇā ti gṛhiṇī-bhāvaṅ gatā |
• avakrāntā imasmād dharma-vinayād iti anyatīrthikāyatanaṁ saṁkrāntā |

atha sā bhikṣuṇī bhikṣuṇīnāṁ evaṁ vadeyā | ājñāsi vatāhaṁ ārye itthan-nāmāye bhikṣuṇīye duṣṭhulāllā-m-āpattiḥ kṛtā-m-adhyācīrṇāṁrṇā | chāye | sāhaṁ na pareṣām ārocaye | kin ti imāye māpareajānantū ti | iyam pi bhikṣuṇī pārājikā bhavati | pāran nāma vuccati dharma-jñānaṁ | peyālaṁ | yāvat prajñaptiḥ |

Permutations

sā eṣā bhikṣuṇī paśyati bhikṣuṇīṁ aruṇodgate duṣṭhullām āpattim āpadyantīṁ | no tu cchādanā-cittaṁ pratilabhate | sūryasyodgamana-kāla-samaye chādanācittaṁ pratilabhitvā aruṇa-m-udghāte ti iyaṁ bhikṣuṇī pārājikā bhavati | evaṁ do kālikā aṣṭa parivartā kartavyāḥ | yathā bhikṣu-vinaye chādanāyāṁ |

sā eṣā bhikṣuṇī bhikṣuṇīṁ paśyati duṣṭhullām āpattim adhyācarantīṁ | tāya dāni aparāya ārocayitavyaṁ | atha sā bhoti antevāsiṇī vā sārdha-vihāriṇī vā paśyati | yadi ārocayiṣyāmi idānīṁ bhikṣuṇīhi niskāsiṣyatīti anunaya-sambandhena chādeti pārājikā bhoti |

sā eṣā bhikṣuṇī paśyati aparāṁ bhikṣuṇīṁ āpattim āpadyantīṁ | sā dāni aparāya āroceti dṛṣṭā mayā itthan-nāmā bhikṣuṇī duṣṭhulāllām āpattim adhyācarantī | ahaṁ paśyāmi yadi ārocayiṣyatīti dānī bhikṣuṇīhi nirdhāvayiṣyatīti mayā pi cchāditaṁ |

sā pi paśyati yadi aham ārocayiṣyaṁ ubhaye nirdhāravayiṣyantīti cchādeti | sā pi pārajikā bhavati | ievaṁ yattikāyo cchādenti sarvāyo pārājikā bhonti | eṣā bhikṣuṇī bhikṣuṇīṁ paśyati duṣṭhullām āpattim āpadyantīṁ | sā aparān āroceti | itthan-nāmā bhikṣuṇī duṣṭhullām āpattim āpannā | sā dān āha | pāpaṁ kṛtan tvayā mama ārocayantīya | mā aparāye pi ārocayiṣyasīti thūl’-accyam āsādayati |

sā eṣā bhikṣuṇī paśyati bhikṣuṇīṁ duṣthullām āpattim adhyācarantīṁ | tāya aparāye ārocayitavyaṁ | atha dāni sā bhoti raudrā vā sāhasa-kārā paśyati | mā se jīvitāntarāyaṁ vā brahmacaryāntarāyam vā kariṣyatīti upekṣā partilabhati an-āpattiḥ | tena bhagavān āha |

Restatement of rule

yā puna bhikṣuṇī jānantī bhikṣuṇīye duṣṭhullām āpattiṁ kṛtām adhyācīrṇāṁ chādeya | sā na pareṣām ārocayet kuv-ege mahā-jane saṁghamadhye | yadā sā bhikṣuṇī bhikṣuṇīhi cyutā bhavati mṛtā nisṣaṇṇā avasaṇṇā avakrāntā imasmād dharma-vinayād | atha bhikṣuṇī bhikṣuṇīnām evam vadeya ājñāsi tavāhaṁvatāhaṁ ārye itthan-nāmāye bhikṣuṇīye duṣṭhulāllā-m-āpatti kṛtā-m-adhyācacīrṇā | sāhaṁ na pareṣām ārocayeyaṁ | kin ti imāye māpare jānantū ti | iyaṁ pi bhikṣuṇī pārājikā bhavaty asamvāsyā |