Mahāsamājasūtra
evaṃ mayā śrutam | ekasmiṃ samaye bhagavāṃ śākyeṣu viharati vane kāpilavastave sārdham pañcabhir bhikṣuśataiḥ sarvair arhadbhiḥ kṣīṇāsravaiḥ kṛtakṛyaiḥ kṛtakaraṇīyair avahṛtabhārair anuprāptasvakārthaiḥ parikṣīṇabhavasaṃyojanaiḥ samyagājñayā suvimuktacittaiḥ | tatra bhagavāṃ bhi kṣusaṃghasya nirvāṇapratisaṃyuktāṃ dharmikathām kathayati sma | api tatra daśamahālokadhātu mahāśākyamahāśākyā devatā sannipatitā bhagavantam upāsate bhikṣusaṃghañ ca |
atha khalu catasṛṇāṃ brahmalokanivāsikānāṃ devatānāṃ brahmakāyikānām etad abhavat | adya khalu bhagavāṃ śākyeṣu viharati vane kāpilavastave sārdhaṃ pañcabhir bhikṣuśataiḥ sarvair arhadbhiḥ pūrvavad yāvad bhikṣusaṃghañ ca | yan nu vayaṃ gatvā pratyekapratīkṣā bhagavantaṃ bhikṣusaṃghañ ca gāthābhir abhiṣṭaveyāma |
atha catasro brahmakāyikā devatās tadyathā balavāṃ puruṣaḥ saṃmiṃjitaṃ vā bāhuṃ prasārayet prasāritaṃ vā saṃmiṃjayed evam eva catasro brahmakāyikā devatā brahmaloke antarhitā bhagavataḥ purataḥ pratitasthuḥ | ekāntasthitā ekā brahmakāyikā devatā tasyāṃ velāyāṃ gāthāṃ babhāṣe ||
mahāsamājaḥ pravaṇe
devakāyāḥ samāgatāḥ |
aparājitasaṃghaṃ hi
draṣṭum abhyāgatā vayam ||
dvitīyā brahmakāyikā devatā gāthāṃ babhāṣe ||
ṛjubhūtena cittena
pradadhaty atra bhikṣavaḥ |
rathīva netrāṇy ādāya
saṃrakṣaṃtīndriyāṇi hi ||
tṛtīyā brahmakāyikā devatā gāthāṃ babhāṣe ||
saṃpradālya khalu kīlam aneyā
indrakīlaṃ parighaṃ parikhaṃ ca |
te caranti śuddhā vimlāś ca
nāyakena dāntāḥ śiśunāgāḥ ||
caturthī brahmakāyikā devatā gāthāṃ babhāṣe ||
ye buddhaṃ śaraṇaṃ yānti
na te gacchanti durgatiṃ |
prahāya mānuṣān kāyān
divān kāyān upāsate ||
ity uktvā catasro brahmakāyikā devatās tatraiva sthāne ’ntarhitāḥ ||
atha bhagavāṃ sarvāṃ devapariṣadam avalokya bhikṣūn āmantrayati sma | sumahāṃ batāyaṃ bhikṣavo devatāsaṃnipātaḥ sumahāṃ batāyaṃ bhikṣavo devatāsaṃnipāto mama pariṣady etarhi | ye ’pi te atīte ’dhvani tathāgatā arhantaḥ samyaksaṃbuddhās teṣāṃ api buddhānāṃ bhagavatāṃ etāvad devatānāṃ saṃnipāto babhūva tadyathā mama pariṣady etarhi | ye pi te anāgāte ’dhvani tathāgatā arhantaḥ samyaksaṃbuddhās teṣām api buddhānāṃ bhagavatām etāvad devatānāṃ saṃnipāto bhaviṣyati tadyathā mama pariṣady etarhi | vakṣyāmi vo bhikṣavo devatānāṃ nāmāni kīrtayiṣyāmi devatānāṃ nāmāni | śṛṇuta mama bhāṣitam |
…
hitātmanaḥ samāhitāḥ |
pṛthaksiṃhāiva …
… pratāpinaḥ |
avadātamanasaḥ śuddhā
viprasannā anāvilāḥ |
śritā devamanuṣyeṣu
yāvad brahm … mṛtyuhāyinaḥ ||śaikṣā dvipañcaśatakaṃ
śatañ ca daśa cāpare |
anekāni sahasrāṇi
daivatāni nyavedayan
anantam api nāmaike
sphuṭāḥ sarvadiśo ’bhavan ||tāṃś ca buddho hy abhijñāya
vyavalokya tathāgataḥ |
athāmantrayati śāstā
śrāvakāñ chāsane ratān ||devakāyā abhikrāntā
niśamayata bhikṣavaḥ |
teṣāṃ nāmāni vakṣyāmi
gāthābhir anupūrvaśaḥ |
ekāgramanaso bhūtvā
śṛṇuta mama bhāṣitamyakṣāṇāṃ saptasāhasrā
vane kāpilavastave |
avabhāsayitvā tiṣṭhanti
venaṃ kāilavastavam ||te cāpi samitim āyātā
ye caiṣāṃ sahagocarāḥ
ṛddhimanto dyutimanto
varṇavanto yaśasvinaḥ |
vandamānā abhikrāntā
bhikṣuṇāṃ samitiṃ vane ||sātāgiris trisāhasraḥ
…
[avabhāsayitvā tiṣṭhanti
vanaṃ kāpilavastavam ||]sa cāpi samitim āyato
ye cāsya sahagocarāḥ
pūrvavat |ṣatṣāhasrā haimavatāḥ
sarve nānātvavarṇinaḥ |
avabhāsayitvā tiṣṭhanti
venaṃ kāpilavastavaṃ ||te cāpi samitim āyātā
ye caiṣāṃ sahagocarāḥ
pūrvavat |ity ete ṣoḍaśa yakṣasahasrāḥ
sarve nānātvavarṇinaḥ
avabhāsayitvā tiṣṭhanti
venaṃ kāpilavastavam ||te cāpi samitim āyātā
ye caiṣāṃ sahagocarāḥ
pūrvavat |viśamitraḥ pañcaśato
viśvadevo maharddhikaḥ
avabhāsayitvā tiṣṭhanti
vanaṃ kāpilavastavam ||te cāpi samitim āyātā
ye caiṣāṃ sahagocarāḥ
pūrvavat |kumbhīro yakṣo rājagṛhe
vipule ’smiṃ nivāsikaḥ
bhūyaḥ śatasahasreṇa
yakṣāṇāṃ paryupāsyatete cāpi samitim āyātā
pūrvavat |pūrvān diśam abhipālayati
rājā mahārājā |
gandharvādhipatī rājā
dhṛtirāṣṭra iti nāma sa
ramate ’sau nṛttagītena
jñātibhiḥ sahitaḥ sadā |sa cāpi samitim āyāto
pūrvavat |[dakṣiṇān diśam abhipālayati
rājā mahārājā
kuṃbhāṇḍādhipatī rājā
virūḍhaka iti nāma sa
ramate ’sau nṛttagītena
jñātibhiḥ sahitaḥ sadā |sa cāpi samitim āyāto
pūrvavat |]paścimān diśam abhipālayati
rājā mahārājā
nāgānām adhipatī rājā
virūpākṣa iti nāma sa
ramate ’sau nṛttagītena
jñātibhiḥ sahitaḥ sadāsa cāpi samitim āyāto
purvavat |uttarān diśam abhipālayati
rājā mahārājā
yakṣāṇām adhipatī rājā
kubera iti nāma sa
ramte ’sau nṛttagītena
jñātibhiḥ sahitaḥ sadāsa cāpi samitim āyāto
pūrvavat |purastime ti dhṛtirāṣṭro
dakṣiṇe ti virūḍhakaḥ |
paścime ti virūpākṣaḥ
kuberaś cottaran diśi ||catvāra ete mahārājā
lokapālā yaśasvinaḥ
diśaś catasraḥ pālayanti
maharddhikā mahābalāḥte cāpi samitim āyātā
pūrvavat |teṣāṃ māyāvino dāsāḥ
prāptā vañcakāḥ śaṭhāḥ
māyā kiṭiś ca vikiṭiś ca
bhṛguś ca bhṛkuṭinyā saha
ṛddhiguṇāṃ darśayaṃtas
tadā saṃbahucaitrikete cāpi samitim āyātā
pūrvavat |
ime py atra samabhikrāntā yakṣā mahāyakṣāḥ yakṣasenāpatayaḥ senāyā ye parināyakās tadyathā indraḥ somo varuṇaḥ prajāpatiḥ pūrvavat yathātānāṭike yāvat triphalī ca trikaṇṭhakī | te cāpi samitim āyātā pūrvavat |
āgataḥ sahabhuṃ nāgo
vaiśālaś cāpi takṣakaḥ
kambalāśvataraḥ prāptaḥ
prajāguś ca guṇā saha |
saudāsako dhṛtirāṣṭro
… pati kuñjarāḥ
airāvaṇo mahābhīṣmaḥ
prāpto nāgo yaśasvī mamā …te cāpi samitim āyātā
pūrvavat |yo nāgarājaṃ harati prasahya
balavāṃ dvijaḥ pakṣī viśuddhacakṣuḥ
vaihāyasena vanam abhyupāgataś
citraṃ suvaṇī iti tasya nāma |
abhayaṃ tatra nāgarājñām
adāt sa suparṇitaḥ
kṣemam akārṣīc chāstā
ślakṣṇāsu vācāsu muditāsu
tatraiva buddhaṃ śaranaṃ upāgataḥ ||sa cāpi samitim āyāto
pūrvavat |vijitā vajrahastena
samudram asurāḥ śritāḥ |
…
… ||sucitro vemacitraś ca
prahlādo mucilas tathā |
śataṃ ca baḍiputrāṇāṃ
sarve vairocanāmakāḥ ||.. hi baḍisenāṃ
rāhur bhadram upāgataḥ |
samayas te mahāvīra
bhikṣūṇāṃ samitim vane ||te cāpi samitim āyātā
pūrvavat |varuṇā vāruṇī cāpi
kṣaumātho pṛṣṭhato gatā
maitrī varuṇikā cāpi
prāptā devī yaśasvinī |
pṛthivī ca devā āpaś ca
vāyur devaś ca pāvakaḥ ||daśaite daśakāḥ kāyāḥ
sarve nānātvavarṇinaḥ |
avabhāsayitvā tiṣṭhanti
vanaṃ kāpilavastavam ||te cāpi samitim āyātā
pūrvavatviṣṇuś ca devaḥ sahalī ca deva
āgataś ca yama … |
candropaniṣado devāś
candram eva puraskṛtya ||sūryopaniṣado devāḥ
sūryam eva puraskṛtya |
nakṣatrāṇi puraskṛtya
prāptaḥ mandavalāhakāḥ
maghavāṃ sarva …
prāptaḥ śakraḥ purandaraḥ |daśaite daśakāḥ kāyāḥ
pūrvavat |āgatā sabhikā devī
jvaladarciḥśikhopamā |
ariṣṭikā ca romā ca
umā puṣpanivāsinī ||carakā subaddhakakṣā
acyutāś cāpi anekaśaḥ
pradyumnaḥ svātikā prāptā
yā diśo hy abhivarṣati ||daśaite daśakāḥ kāyāḥ
pūrvavat |śuklā kaḍambā karuṇā
prāptā nīlakavāsinī |
avadātakeśā pramukhī
prāptā pītakavāsinī |
sadāmattā hāritakā
miśrikāś cāpy anekaśaḥ |
śuddhakā rucikā caiva
prāptā devā yaśasvinaḥ ||daśaite daśakāḥ kāyāḥ
pūrvavat |kṣemakās tuṣitā yāmāḥ
kṛṣṇuktāś cāpy anekaśaḥ |
lumbinī lumbinīśreṣṭhā
jyotirnāmā ca svāśiṣā |
nirmāṇaratayaḥ prāptā
athāpi vaśavartinaḥ ||daśaite daśakāḥ kāyāḥ
pūrvavat |daśa vai tv īśvarāḥ prāptāḥ
pratyekaṃ vaśavartinaḥ |
sahasrabrahmalokānāṃ
mahābrahmā nirucyate |
sanatkumāras tiṣyaś ca
ṛddhimadbhiḥ sutaiḥ saha ||te cāpi samitim āyātā
pūrvavat |teṣāñ ca pṛṣṭhataḥ prāptā
hāritī vaśavartinī |
uttamā varṇarūpeṇa
putrebhiḥ parivāritā ||sā cāpi samitim āyātā
pūrvavat |ime ca sarve ’bhikrāntāḥ
sendrā devāḥ sa-īśānāḥ
saprajāpatayaḥ |bhikṣavo ’py atrābhikrāntāḥ
paśya kṛṣṇasya mantritam
idaṃ gṛhṇīta bandhadhvaṃ
rāgeṇa bhadram astu vaḥ |
parivārya samantāc ca
maitraṃ jīvantam utsṛjata ||iti tatra mahāsenaḥ
kṛṣṇa senām acūcudat |
svayaṃ cāpy abhyudāvṛttaḥ
saṃkruddho ’py asvayaṃvaśaḥ ||pāninā pṛthivīṃ hatvā
kṛtvā śabdaṃ subhairavam |
atha prāvarṣayad devam
abhramāliṃ savidyutam ||tāṃś ca buddho hy abhijñāya
vyavalokya tathāgataḥ |
athāmantrayati śāstā
śrāvakāñ chāsane ratān ||mārasainyam abhikrāntaṃ
niśamayata bhikṣavaḥ |
ātaptakāriṇas te ’pi
śrutvā buddhasya bhāṣitam |
vītarāgaṃ hi taṃ matvā
tasya romāṇi neñjaṃti ||te cāpi vijitasaṃgrāmā
bhayābhītā yaśasvinaḥ |
modante saha śiṣyebhiḥ
śrāvakās te jinātmajāḥ ||
idam avocad bhagavām āptamanasas te bhikṣavo bhagavato bhāṣitam abhyanandan ||
a[nta]roddānam || varūṇā viṣṇu sabhikā śuklā śyāmā ca kṣemakāḥ ||
mahāsamājasūtraṃ samāptaḥ samāptañ ca iti | sādhū ||