Origin story

ti | te dāni bhikṣū ṣaḍ-vargikāḥ sarpikehi sarpi tailakehi tailaṁ gauḍakehi guḍaṁ mādhukehi madhuṁ mātsikehi matsyaṁ māṁsikehi māṁsaṁ dugdhikehi dugdhaṁ dodhikehi dadhiṁ vijñapiya khādanti | jano dāni ojjhāyati | paśyatha bhaṇe śramaṇo gautamo ’nekaparyāyeṇālpecchatāya varṇavādī yāvac chikṣāpadaṁ prajñaptaṁ | tasmād iha gautami bhikṣuṇībhir avi atraiva śikṣitavyaṁ |

eṣaivārthotpattiḥ | ekam idam gautami samayaṁ tathāgato śākyeṣu viharati | yāvad bhagavān mahāprajāpatīṁ gautamīm āmantrayati | sannipātaya gautami bhikṣuṇīyo yāvat paryavadātāni bhaviṣyanti |

Ruling

yā puna bhikṣuṇī ātmārthāya agilānā kulehi sarpiṁ vijñāpetvā vā vijñāpāyetvā vā khādeya vā bhuñjeya vā pratideśayitavyaṁ tāya bhikṣuṇīya asaṁpreyam me āryamiśrikā prātideśanikaṁ dharmam āpannā tan dharmaṁ pratideśayāmi | ayan dharmo prātideśaniko |

evam sarpis 1 | tailaṁ 2 | madhu- 3 | phāṇitaṁ 4 | dugdhaṁ 5 | dadhi 6 | matsyaṁ 7 | māṁsaṁ 8 |

Definitions

• yā puna bhikṣuṇī ti upasampannā |
• ātmārthāye ti ātmānaṁ sandhāya ātmānam upanidhyāya |
• agilānā ti pratyuddhṛtaṁ bhagavatā padaṁ an-āpatti gilānāya | kin tāvad atra gailānyam abhipretam | jarā-durbalā vā vyādhi-durbalā tā virecana-pītā vā śirā-viddhā vā śleṣmā vā sannipātā vā |
• kulehī ti kṣatriya-kulāni vā brāhmaṇa-kulāni vā yāni vā punar anyāny api kānicit kulāni |
• sarpī ti sarpin nāma gāviya māhiṣīye ajāye eḍakāya uṣṭrīya |
• vijñapetvā ti svayaṁ vijñāpetvā |
• vijñapāyetvā ti pareṇa vijñapāyetvā |
• khādeyā ti yaṁ khādanīyaṁ |
• bhojanīyan ti yaṁ bhojanīyaṁ |

pratideśayitavyaṁ tāya bhikṣuṇīya yāvad ayam dharmo prātideśaniko |

Permutations

atha dāni pitta-saṁkṣobho bhavati labhyā sarpi vijñāpetuṁ peyālaṁ | atha dāni piṇḍa-pātam aṇvanti paśyati ghṛtaṁ vikrāyantaṁ na dāni vaktavyaṁ | “dirghāyuḥ lābho labhyatu bahuñ ca bhavatu |” labdho ca sthāvaro bhavatu | atha dān āha | kenārtho āryāye | vaktavyaṁ piṇḍa-cāraṁ aṇvāmi | atha dān āha | artho āryāya sarpiṇā yady arthikā bhoti | vaktavyam artho | yadi pūraṁ pi pātraṁ labhati an-āpattiḥ | atha dāni aparā pi kācid bhavati labhyā pratyutpannaprāyeṇa vaktuṁ imāye pi dehīti |

etaṁvaṁ tailaṁ | yadi vāta-vikāro bhavati labhyā tailaṁ vijñapayituṁ taṁ pi dāni na taila-pīḍakānāṁ tena vijñapayitavyaṁ | atha dāni piṇḍa-cāram aṇvanti paśyati tailaṁ māpiyantaṁ yāvat pūraṁ pi pātraṁ labhati an-āpattiḥ | yāvat labhyā pratyutpanna-prayogeṇa vaktuṁ imāye pi dehīti |

evaṁ madhu | yadi śleṣma-vikāro bhavati labhyaṁ madhu vijñapayituṁ | taṁ pi dāni nā kṣamati madhu-ghātakānāṁ tena vijñapayituṁ |

evaṁ phāṇitaṁ | yadi gilānā bhavati vaidyo āha ārye guḍa-pra-yogaṁ karohīti labhyaṁ guḍaṁ vijñapayituṁ |

evam dugdhaṁ | labhyaṁ dugdhaṁ piyayituṁ | atha dāni piṇḍacāram aṇvati paśyati yo kulehi gāvo duhyantāṁ na dāni vaktavyaṁ | bahu-lābho labhyatu kṣemeṇa gāvo carantu | āhaṁsuḥ | kena āryāye artho | vaktavyaṁ | piṇḍa-cāram aṇvāmi | āhaṁsuḥ | artho āryāye dugdhenāpūram pi pātraṁ pratīcchaty an-āpattiḥ yāvat pratyutpannaprayogena labhyā vaktuṁ imāya pi dehīti | atha dāni śveta-mayaṁ sikṣati | nāsti śveta-mayaṁ | icchasi dugdhaṁ | āha | icchāmi | pūram pi pātraṁ labhati an-āpattiḥ |

atha dāni pratiśyāyo bhavati | vaidyo āha dadhikṛtyaṁ karohīti labhyaṁ dadhi vijñapayituṁ | atha dāni piṇḍa-cāram aṇvati paśyati dadhi māpīyamānaṁ labhyā mastu vijñapayituṁ | atha dān āha | nāsti mastu icchasi dadhiṁ | āha icchāmi | pūraṁ pi pātraṁ pratigṛhṇāti an-āpattiḥ |

atha dāni bhikṣuṇī vamanaṁ virecanaṁ vā kartukāmomā bhavati vaidyo jalpati ārye abhiṣyandehi matsya-rasehīti | yāvan na kṣamati kaivartānāṁ vijñapayituṁ | atha dāni piṇḍa-cāram aṇvati labhyaṁ āmbūkāṁjikaṁ vijñapayituṁ |

atha dāni sirā-viddhikā bhavati | virecana-pītikā bhavati | vaidyo āha | ārye māṁsa-rasaṁ pratisevāhi | labhyaṁ māṁsa-rasaṁ vijñapayituṁ | na kṣamati orobhrikānāṁ tena | atha dāni piṇḍa-cāram aṇvati labhyaṁ śāka-rasaṁ vijñapayituṁ | atha dān āha | nāsti ārye śāka-raso icchasi māṁsa-rasaṁ | āha | icchāmi | pūraṁ pi pātraṁ labhati an-āpattiḥ |

atha dāni jānāti amukasmiṁ kāle kadācid gailānyaṁ bhaviṣyati imāni bhaiṣajyāni durlabhāni bhaviṣyantīti pra tikṛty eva yācati an-āpattiḥ | glānā vijñapiya agilānā khādati vinayātikramaḥ | agilānā vijñapiya glānā khādati an-āpattiḥ | aglānā vijñāpiya aglānā khādati pratideśayitavyaṁ |

asaṁpreyaṁ siddhaṁ saṁpreyaṁ khādati an-āpattiḥ | saṁpreyaṁ siddhaṁ | asaṁpreyaṁ siddhaṁ | asaṁpreyaṁ khādati vinayātikramaḥ | saṁpreyaṁ siddhaṁ saṁpreyaṁ khādati an-āpattiḥ | para-pratibaddhāya jīvikāya an-āpattiḥ | tena bhagavān āha |

yāni kho punar imāni praṇīta-sammatāni bhojanāni bhavanti sayyath’ īdaṁ sarpiḥ evaṁ-rūpaṁ taṁ bhikṣuṇī agilānā kulehi vijñapetvā vā vijñāpāyetvā vā khādeya vā bhuṁjeya vā pratideśayitavyaṁ tāya bhikṣuṇīya | asaṁpreyam me ārye gārhyaṁ prātideśanikaṁ dharmam āpannā taṁ dharmaṁ prati-deśayāmi | ayaṁ dharmo prātideśaniko |

evaṁ tailena kartavyaṁ | madhu-phāṇitaṁ dugdhaṁ dadhi matsyaṁ māṁsaṁ |

Restatement of rule

yāni kho punar imāni praṇīta-sammatāni bhojanāni bhavanti sayyath’ īdaṁ māṁsaṁ evaṁ-rūpaṁ bhikṣuṇī agilānā kulehi vijñapetvā vā vijñapāyetvā vā khādeya vā bhuñjeya vā prati-deśayitavyaṁ tāya bhikṣuṇīya | asaṁpreyam me ārye gārhyaṁ prātideśanikaṁ dharmaparyāyaṁ vā tan dharmaṁ pratideśayāmi | ayaṁ pi dharmo prātideśaniko ||

uddānaṁ |
saripis 1 | tailaṁ 2 | madhu 3 | phāṇitaṁ 4 | dugdham 5 dadhi 6 | matsya 7 | māṁsaṁ 8 | idam aṣṭamaṁ | bhikṣuṇīnāṁ prātideśanikāṁ ||