Parivāra

Bhik­khu­vibhaṅga

Dutiyabhāga

Kattha­paññat­ti­vāra

1. Pārājikakaṇḍa

Yaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammā­sambud­dhena methunaṃ dhammaṃ paṭi­sevana­pac­cayā pārājikaṃ kattha paññattaṃ, kaṃ ārabbha, kismiṃ vatthusmiṃ … pe … kenābhatanti?

Yaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammā­sambud­dhena methunaṃ dhammaṃ paṭi­sevana­pac­cayā pārājikaṃ kattha paññattanti? Vesāliyaṃ paññattaṃ. Kaṃ ārabbhāti? Sudinnaṃ kalandaputtaṃ ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Sudinno kalandaputto purāṇa­duti­yikāya methunaṃ dhammaṃ paṭisevi, tasmiṃ vatthusmiṃ. Atthi tattha paññatti, anupaññatti, anup­panna­paññat­tīti? Ekā paññatti, dve anupaññattiyo. Anup­panna­paññatti tasmiṃ natthi. Sabbattha paññatti, padesa­paññat­tīti? Sabbat­tha­paññatti. ­Sādhāra­ṇa­paññatti, asādhāra­ṇa­paññat­tīti? ­Sādhāra­ṇa­paññatti. Ekatopaññatti, ubhato­paññat­tīti? Ubhatopaññatti. Pañcannaṃ pāti­mokkhud­desānaṃ katthogadhaṃ kattha pariyāpannanti? Nidānogadhaṃ nidāna­pariyā­pannaṃ. Katamena uddesena uddesaṃ āgacchatīti? Dutiyena uddesena uddesaṃ āgacchati. Catunnaṃ vipattīnaṃ katamā vipattīti? Sīlavipatti. Sattannaṃ āpattik­khan­dhā­naṃ katamo āpat­tik­khan­dhoti? Pārāji­kā­pat­tik­khan­dho. Channaṃ āpatti­sa­muṭṭhā­nā­naṃ katihi samuṭṭhānehi samuṭṭhātīti? Ekena samuṭṭhānena samuṭṭhāti—kāyato ca cittato ca samuṭṭhāti, na vācato … pe … kenābhatanti? Param­parā­bhataṃ—

Upāli dāsako ceva,
soṇako siggavo tathā;
Moggaliputtena pañcamā,
ete jambusirivhaye.

… pe …

Ete nāgā mahāpaññā,
vinayaññū maggakovidā;
Vinayaṃ dīpe pakāsesuṃ,
piṭakaṃ tambapaṇṇiyāti.

Yaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammā­sambud­dhena adinnaṃ ādiyanapaccayā pārājikaṃ kattha paññattanti? Rājagahe paññattaṃ. Kaṃ ārabbhāti? Dhaniyaṃ kumbha­kā­ra­puttaṃ ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Dhaniyo kumbha­kā­ra­putto rañño dārūni adinnaṃ ādiyi, tasmiṃ vatthusmiṃ. Ekā paññatti, ekā anupaññatti. Channaṃ āpatti­sa­muṭṭhā­nā­naṃ tīhi samuṭṭhānehi samuṭṭhāti—siyā kāyato ca cittato ca samuṭṭhāti, na vācato; siyā vācato ca cittato ca samuṭṭhāti, na kāyato; siyā kāyato ca vācato ca cittato ca samuṭṭhāti … pe ….

Sañcicca manus­savig­gahaṃ jīvitā voropa­na­pac­cayā pārājikaṃ kattha paññattanti? Vesāliyaṃ paññattaṃ. Kaṃ ārabbhāti? Sambahule bhikkhū ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Sambahulā bhikkhū aññamaññaṃ jīvitā voropesuṃ, tasmiṃ vatthusmiṃ. Ekā paññatti, ekā anupaññatti. Channaṃ āpatti­sa­muṭṭhā­nā­naṃ tīhi samuṭṭhānehi samuṭṭhāti—siyā kāyato ca cittato ca samuṭṭhāti, na vācato; siyā vācato ca cittato ca samuṭṭhāti, na kāyato; siyā kāyato ca vācato ca cittato ca samuṭṭhāti … pe ….

Asantaṃ abhūtaṃ uttari­manus­sa­dhammaṃ ullapa­na­pac­cayā pārājikaṃ kattha paññattanti? Vesāliyaṃ paññattaṃ. Kaṃ ārabbhāti? Vaggu­mudā­tīriye bhikkhū ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Vaggu­mudā­tīriyā bhikkhū gihīnaṃ aññamaññassa uttari­manus­sa­dhammassa vaṇṇaṃ bhāsiṃsu, tasmiṃ vatthusmiṃ. Ekā paññatti, ekā anupaññatti. Channaṃ āpatti­sa­muṭṭhā­nā­naṃ tīhi samuṭṭhānehi samuṭṭhāti—siyā kāyato ca cittato ca samuṭṭhāti, na vācato; siyā vācato ca cittato ca samuṭṭhāti, na kāyato; siyā kāyato ca vācato ca cittato ca samuṭṭhāti … pe ….

Cattāro pārājikā niṭṭhitā.

2. Saṃ­ghādi­sesa­kaṇḍādi

Yaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammā­sambud­dhena upakkamitvā asuciṃ mocanapaccayā saṃghādiseso kattha paññatto, kaṃ ārabbha, kismiṃ vatthusmiṃ … pe … kenābhatanti?

Yaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammā­sambud­dhena upakkamitvā asuciṃ mocanapaccayā saṃghādiseso kattha paññattoti? Sāvatthiyaṃ paññatto. Kaṃ ārabbhāti? Āyasmantaṃ seyyasakaṃ ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Āyasmā seyyasako upakkamitvā asuciṃ mocesi, tasmiṃ vatthusmiṃ. Atthi tattha paññatti, anupaññatti, anup­panna­paññat­tīti? Ekā paññatti, ekā anupaññatti. Anup­panna­paññatti tasmiṃ natthi. Sabbat­tha­paññatti, padesa­paññat­tīti? Sabbat­tha­paññatti. ­Sādhāra­ṇa­paññatti, asādhāra­ṇa­paññat­tīti? Asādhāra­ṇa­paññatti. Ekatopaññatti, ubhato­paññat­tīti? Ekatopaññatti. Pañcannaṃ pāti­mokkhud­desānaṃ katthogadhaṃ kattha pariyāpannanti? Nidānogadhaṃ nidāna­pariyā­pannaṃ. Katamena uddesena uddesaṃ āgacchatīti? Tatiyena uddesena uddesaṃ āgacchati. Catunnaṃ vipattīnaṃ katamā vipattīti? Sīlavipatti. Sattannaṃ āpattik­khan­dhā­naṃ katamo āpat­tik­khan­dhoti? Saṃ­ghā­di­sesā­pat­tik­khan­dho. Channaṃ āpatti­sa­muṭṭhā­nā­naṃ katihi samuṭṭhānehi samuṭṭhātīti? Ekena samuṭṭhānena samuṭṭhāti—kāyato ca cittato ca samuṭṭhāti, na vācato … pe … kenābhatanti? Param­parā­bhataṃ—

Upāli dāsako ceva,
soṇako siggavo tathā;
Moggaliputtena pañcamā,
ete jambusirivhaye.

… pe …

Ete nāgā mahāpaññā,
Vinayaññū maggakovidā;
Vinayaṃ dīpe pakāsesuṃ,
Piṭakaṃ tambapaṇṇiyāti. (1)

Mātugāmena saddhiṃ kāyasaṃsaggaṃ samā­pajja­na­pac­cayā saṃghādiseso kattha paññattoti? Sāvatthiyaṃ paññatto. Kaṃ ārabbhāti? Āyasmantaṃ udāyiṃ ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Āyasmā udāyī mātugāmena saddhiṃ kāyasaṃsaggaṃ samāpajji, tasmiṃ vatthusmiṃ. Ekā paññatti. Channaṃ āpatti­sa­muṭṭhā­nā­naṃ ekena samuṭṭhānena samuṭṭhāti—kāyato ca cittato ca samuṭṭhāti, na vācato … pe …. (2)

Mātugāmaṃ duṭṭhullāhi vācāhi obhāsa­na­pac­cayā saṃghādiseso kattha paññattoti? Sāvatthiyaṃ paññatto. Kaṃ ārabbhāti? Āyasmantaṃ udāyiṃ ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Āyasmā udāyī mātugāmaṃ duṭṭhullāhi vācāhi obhāsi, tasmiṃ vatthusmiṃ. Ekā paññatti. Channaṃ āpatti­sa­muṭṭhā­nā­naṃ tīhi samuṭṭhānehi samuṭṭhāti—siyā kāyato ca cittato ca samuṭṭhāti, na vācato; siyā vācato ca cittato ca samuṭṭhāti, na kāyato; siyā kāyato ca vācato ca cittato ca samuṭṭhāti … pe …. (3)

Mātugāmassa santike attakā­ma­pāri­cari­yāya vaṇṇaṃ bhāsanapaccayā saṃghādiseso kattha paññattoti? Sāvatthiyaṃ paññatto. Kaṃ ārabbhāti? Āyasmantaṃ udāyiṃ ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Āyasmā udāyī mātugāmassa santike attakā­ma­pāri­cari­yāya vaṇṇaṃ bhāsi, tasmiṃ vatthusmiṃ. Ekā paññatti. Channaṃ āpatti­sa­muṭṭhā­nā­naṃ tīhi samuṭṭhānehi samuṭṭhāti … pe …. (4)

Sañcarittaṃ samā­pajja­na­pac­cayā saṃghādiseso kattha paññattoti? Sāvatthiyaṃ paññatto. Kaṃ ārabbhāti? Āyasmantaṃ udāyiṃ ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Āyasmā udāyī sañcarittaṃ samāpajji, tasmiṃ vatthusmiṃ. Ekā paññatti, ekā anupaññatti. Channaṃ āpatti­sa­muṭṭhā­nā­naṃ chahi samuṭṭhānehi samuṭṭhāti—siyā kāyato samuṭṭhāti, na vācato na cittato; siyā vācato samuṭṭhāti, na kāyato na cittato; siyā kāyato ca vācato ca samuṭṭhāti, na cittato; siyā kāyato ca cittato ca samuṭṭhāti, na vācato; siyā vācato ca cittato ca samuṭṭhāti, na kāyato; siyā kāyato ca vācato ca cittato ca samuṭṭhāti … pe …. (5)

Saññācikāya kuṭiṃ kārā­pana­pac­cayā saṃghādiseso kattha paññattoti? Āḷaviyaṃ paññatto. Kaṃ ārabbhāti? Āḷavake bhikkhū ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Āḷavakā bhikkhū saññācikāya kuṭiyo kārāpesuṃ, tasmiṃ vatthusmiṃ. Ekā paññatti. Channaṃ āpatti­sa­muṭṭhā­nā­naṃ chahi samuṭṭhānehi samuṭṭhāti … pe …. (6)

Mahallakaṃ vihāraṃ kārā­pana­pac­cayā saṃghādiseso kattha paññattoti? Kosambiyaṃ paññatto. Kaṃ ārabbhāti? Āyasmantaṃ channaṃ ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Āyasmā channo vihāravatthuṃ sodhento aññataraṃ cetiyarukkhaṃ chedāpesi, tasmiṃ vatthusmiṃ. Ekā paññatti. Channaṃ āpatti­sa­muṭṭhā­nā­naṃ chahi samuṭṭhānehi samuṭṭhāti … pe …. (7)

Bhikkhuṃ amūlakena pārājikena dhammena anud­dhaṃsa­na­pac­cayā saṃghādiseso kattha paññattoti? Rājagahe paññatto. Kaṃ ārabbhāti? Metti­ya­bhūma­jake bhikkhū ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Metti­ya­bhūma­jakā bhikkhū āyasmantaṃ dabbaṃ mallaputtaṃ amūlakena pārājikena dhammena anuddhaṃsesuṃ, tasmiṃ vatthusmiṃ. Ekā paññatti. Channaṃ āpatti­sa­muṭṭhā­nā­naṃ tīhi samuṭṭhānehi samuṭṭhāti … pe …. (8)

Bhikkhuṃ aññabhāgiyassa adhikaraṇassa kiñcidesaṃ lesamattaṃ upādāya pārājikena dhammena anud­dhaṃsa­na­pac­cayā saṃghādiseso kattha paññattoti? Rājagahe paññatto. Kaṃ ārabbhāti? Metti­ya­bhūma­jake bhikkhū ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Metti­ya­bhūma­jakā bhikkhū āyasmantaṃ dabbaṃ mallaputtaṃ aññabhāgiyassa adhikaraṇassa kiñci desaṃ lesamattaṃ upādāya pārājikena dhammena anuddhaṃsesuṃ, tasmiṃ vatthusmiṃ. Ekā paññatti. Channaṃ āpatti­sa­muṭṭhā­nā­naṃ tīhi samuṭṭhānehi samuṭṭhāti … pe …. (9)

Saṃgha­bheda­kassa bhikkhuno yāvatatiyaṃ samanu­bhāsa­nāya na paṭi­nissaj­ja­napaccayā saṃghādiseso kattha paññattoti? Rājagahe paññatto. Kaṃ ārabbhāti? Devadattaṃ ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Devadatto samaggassa saṃghassa bhedāya parakkami, tasmiṃ vatthusmiṃ. Ekā paññatti. Channaṃ āpatti­sa­muṭṭhā­nā­naṃ ekena samuṭṭhānena samuṭṭhāti—kāyato ca vācato ca cittato ca samuṭṭhāti … pe …. (10)

Bheda­kānu­vatta­kā­naṃ bhikkhūnaṃ yāvatatiyaṃ samanu­bhāsa­nāya na paṭi­nissaj­ja­napaccayā saṃghādiseso kattha paññattoti? Rājagahe paññatto. Kaṃ ārabbhāti? Sambahule bhikkhū ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Sambahulā bhikkhū devadattassa saṃghabhedāya parakka­man­tassa anuvattakā ahesuṃ vaggavādakā, tasmiṃ vatthusmiṃ. Ekā paññatti. Channaṃ āpatti­sa­muṭṭhā­nā­naṃ ekena samuṭṭhānena samuṭṭhāti—kāyato ca vācato ca cittato ca samuṭṭhāti … pe …. (11)

Dubbacassa bhikkhuno yāvatatiyaṃ samanu­bhāsa­nāya na paṭi­nissaj­ja­napaccayā saṃghādiseso kattha paññattoti? Kosambiyaṃ paññatto. Kaṃ ārabbhāti? Āyasmantaṃ channaṃ ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Āyasmā channo bhikkhūhi sahadhammikaṃ vuccamāno attānaṃ avacanīyaṃ akāsi, tasmiṃ vatthusmiṃ. Ekā paññatti. Channaṃ āpatti­sa­muṭṭhā­nā­naṃ ekena samuṭṭhānena samuṭṭhāti—kāyato ca vācato ca cittato ca samuṭṭhāti … pe …. (12)

Kuladūsakassa bhikkhuno yāvatatiyaṃ samanu­bhāsa­nāya na paṭi­nissaj­ja­napaccayā saṃghādiseso kattha paññattoti? Sāvatthiyaṃ paññatto. Kaṃ ārabbhāti? Assaji­pu­nabba­suke bhikkhū ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Assaji­pu­nabba­sukā bhikkhū saṃghena pab­bājanī­ya­kamma­katā bhikkhū chandagāmitā dosagāmitā mohagāmitā bhayagāmitā pāpesuṃ, tasmiṃ vatthusmiṃ. Ekā paññatti. Channaṃ āpatti­sa­muṭṭhā­nā­naṃ ekena samuṭṭhānena samuṭṭhāti—kāyato ca vācato ca cittato ca samuṭṭhāti … pe …. (13)

Anādariyaṃ paṭicca udake uccāraṃ vā passāvaṃ vā kheḷaṃ vā karaṇapaccayā dukkaṭaṃ kattha paññattanti? Sāvatthiyaṃ paññattaṃ. Kaṃ ārabbhāti? Chabbaggiye bhikkhū ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Chabbaggiyā bhikkhū udake uccārampi passāvampi kheḷampi akaṃsu, tasmiṃ vatthusmiṃ. Ekā paññatti, ekā anupaññatti. Channaṃ āpatti­sa­muṭṭhā­nā­naṃ ekena samuṭṭhānena samuṭṭhāti—kāyato ca cittato ca samuṭṭhāti, na vācato … pe …. (14)

Kattha­paññat­ti­vāro niṭṭhito paṭhamo.