Origin story

bhagavān śrāvastīyam viharati | atha khalu mahāprajāpatī gautamī bhikṣuṇīnāṁ kalaha-jātānāṁ bhaṇḍana-jātānāṁ vigrahavivādam āpannānāṁ viharantīnāṁ vṛṣabhī samānā adhikaraṇāni na vyupaśamayati na vyupaśamāpayati na vyupaśamanāyautsukyaṁ karoti | etaṁ prakaraṇaṁ bhikṣuṇīyo bhagavato ārocayemsuḥ | yāvad bhagavān sarvaṁ pṛcchati | yāvad āma bhagavan | bhagavān āha | evaṁ nāma tvaṁ bhikṣuṇīnāṁ kalaha-jātānāṁ bhaṇḍana-jātānāṁ vigraha-vivādam āpannānāṁ vṛṣabhī samānā adhikaraṇāni na vyupasamayasi na vyupasamāpayasi na vyupasamanāyautsukyaṁ karosi | tena hi na kṣamati | atha khalu yāvat paryavadātāni bhaviṣyanti |

Ruling

yā puna bhikṣuṇī bhikṣuṇīnāṁ kalaha-jātānāṁ bhaṇḍana-jātānāṁ vigraha-vivādam āpannānāṁ viharantīnāṁ vṛṣabhī samanā adhikaraṇāni na vyupaśamayen na vyupa-samāpayen na vyupasamanāyautsukhyaṁ kuryāt pācattikaṁ |

Definitions

• yā puna bhikṣuṇī ti upasampannā |
• kalaha-jātānām iti vācā-kalahaṁ kurvantīnāṁ vāta-yuktaṁ mama yuktam ity ādi |
• bhaṇḍana-jātānām iti anyamanyaṁ mama ghaṭanaṁ kurvantīnāṁ |
• vigraha-vivādam āpannānāṁ viharantīnām iti tadyathā | dharmo a-dharmo vinayo a-vinayo | āpattir an-āpattiḥ | gurukā laghukā sa-pratikarmā a-pratikarmā sāvaśeṣā nir-avaśeṣā | dharma-karma a-dharma-karma samagra-karma vyagra-karma yāvat sthānārhaṁ karma iti viharantīnāṁ |
• vṛṣabhī samānā ti prabhū samānā |
• adhikaraṇāni na vyupasamayed iti svayan |
• na vyupasam āpayed iti parehi |

na vyupasamānāyautsukyaṁ kuryāt pācattikaṁ yāvat prajñaptiḥ |

Permutations

etametā dāni bhikṣuṇīyo kalaha-jātā bhaṇḍana-jātā vigraha-vivādam āpannā viharanti na dāni kṣamati tāyo adyupekṣituṁ | atha khu vyupasamitavyāḥ vyupasamāpayitavyāḥ | autsukyaṁ kartavyaṁ upasamanāya pratyāśaṁsitavyaṁ parasparaṁ kṣamāpayitavyāḥ prāpta-kālaṁ yathārūpaṁ paribhāṣayitavyāḥ samagrīkartvyāḥ | atha dāni na śaknoti anyā bhikṣuṇī adhyesitavyā udyojayitavyā upāsakopāsikāyo bhikṣu-bhikṣuṇīyo | atha tāny adhikaraṇāni karkkaśāni bhavanti dur-vyupasamāni teṣām eva adhikaraṇānāṁ kālam āgamayati samayam āgamayati paripākam āgamayati | kālaṁ ca samayam ca paripākaṁ cāgamya vyupaśamayaty anāpattiḥ bhikṣur api bhikṣūṇāṁ kalaha-jātānāṁ bhaṇḍaṇa-jātānāṁ vigraha-vivādam āpannānām viharantānāṁ vṛṣabho samāno adhikaraṇāni na vyupaśamayati na vyupasamāpayati na vyupasamānāyautsukyaṁ karoti vinayātikramam āsādayati | tena bhagavān āha |

Restatement of rule

yā puna bhikṣuṇī bhikṣuṇīnāṁ kalaha-jātānāṁ bhaṇḍana-jātānāṁ vigraha-vivādam āpannānāṁ viharantīnāṁ vṛṣabhī samānā adhikaraṇāni na vyupasamayen na vyupasamāpayen na vyupasamānāyautsukyaṁ kuryāt pācattikaṁ || 3 ||