Khi Phật an trú tại thành Tỳ Xá li nói rộng như trên. Lúc bấy giờ, có người mặc giáp, mang cung tên đi vào tinh xá, rồi cởi giáp bỏ cung, ngồi nghỉ dưới gốc cây. Khi ấy, tại vũng đất cát trước sân tinh xá có đàn bồ câu đang ăn uống vui đùa. Tôn giả Ưu Đà Di thấy thế, liền nói (với người ấy):

—Các hạ (trường thọ), cho tôi mượn cung tên để tôi bắn thử một phát xem.

—Được thôi.

Ưu Đà Di liền lấy cung và năm mũi tên, lắp tên vào, bắn năm phát, hạ năm con bồ câu, đoạn nhổ hết lông, ghim chúng vào khúc cây, đem đến trao cho Thế Tôn, nói:

—Bạch Thế Tôn, đây là thịt chim.

—Ở đâu mà có vậy?

—Bạch Thế Tôn, có người mặc giáp, mang cung tên, đến trước sân tinh xá, rồi ngồi nghỉ dưới gốc cây, con mượn cung tên ông ta để bắn thử mấy con chim, vì trước kia con đã từng tập bắn nên bắn không trật.

—Này kẻ ngu si, đó là việc ác, lẽ ra phải bỏ sớm, lại còn bảo là trước kia đã từng tập bắn nên bắn trúng. Ông không từng nghe Ta dùng vô lượng phương tiện chê trách sự sát sinh, khen ngợi không sát sinh hay sao mà nay còn làm việc ác bất thiện như vậy. Đó là việc phi pháp, phi luật, trái lời ta dạy, không thể dùng việc đó để nuôi lớn thiện pháp được.

Các Tỉ kheo liền bạch với Phật:

—Bạch Thế Tôn, lẽ ra nên khởi từ tâm cứu hộ chúng sanh, thế mà vì sao Ưu Đà Di lại cướp lấy mạng sống của chúng mà không có lòng từ bi?

—Không những ngày nay ông ta không khởi từ tâm mà trong thời quá khứ cũng đã từng như vậy, như trong kinh Bổn Sinh Thích đề hoàn nhân đã nói rõ.

Thế rồi, Phật truyền lệnh cho các Tỉ kheo đang sống tại Tỳ Xá li phải tập họp lại tất cả, vì mười lợi ích mà chế giới cho các Tỉ kheo, dù ai nghe rồi cũng phải nghe lại:

—Nếu Tỉ kheo cố ý cướp đoạt sinh mạng của súc sinh thì phạm Ba dạ đề.

Giải thích

Tỉ kheo: Như trên đã nói.

Cố ý: Trước tiên tạo ra phương tiện.

Cướp đoạt sinh mạng của súc sinh: Hoặc là Thân, Thân phần, Thân phương tiện.

Thân: chỉ cho toàn thân. Nếu giẫm đạp trên thân của chúng sanh, hoặc lôi kéo, đè xuống muốn cho chúng chết mà chúng chết thật, thì phạm Ba dạ đề.

Thân phần: Vì muốn sát hại chúng sanh nên dùng một trong các thứ: hoặc chân, hoặc tay, hoặc đầu gối, hoặc cùi chỏ, hoặc răng, hoặc móng tay… để giết thì gọi là thân phần.

Thân phương tiện: Nếu dùng tay cầm các thứ như cây, gậy, gạch, đá… đến đánh, hoặc đứng từ xa ném, muốn cho chúng chết mà chúng chết thật, thì phạm Ba dạ đề.

Ba dạ đề: Như trên đã nói.

Hoặc Tỉ kheo muốn sát hại sinh mạng của súc sinh bằng các thứ như: dao, thuốc, thoa, cho mửa, cho ỉa, làm đọa thai…

1. Đao: Các loại dao lớn nhỏ cho đến một tấc sắt, nếu Tỉ kheo có tâm sát hại thì khi cầm dao phạm tội Việt tì ni tâm niệm sám hối; đụng đến thân thể chúng, phạm tội Việt tì ni; chúng chết, phạm Ba dạ đề. Đó gọi là dao.

2. Thuốc: Có ba loại là: sanh, hợp và độc.

—Sanh: Như ở đất nước Ni lâu, đất nước Uất xà ni có loại cỏ độc tên là Ca la; đó gọi là sinh.

—Hợp: Như thợ săn dùng các thứ rễ cộng, lá hoa, trái, các loại cỏ trộn lại bào chế thành thuốc; đó gọi là hợp.

—Độc: Chất độc của rắn, chất độc của chuột, của chó sói, của mèo, của chó, của gấu, của báo, của người v.v… các thứ như vậy gọi là độc.

Hoặc sinh, hoặc hợp, hoặc độc, tất cả các thứ như vậy gọi là thuốc.

Nếu Tỉ kheo khởi tâm sát hại muốn giết súc sinh, thì khi chế thuốc phạm tội Việt tì ni tâm niệm sám hối; khi thuốc chạm vào thân chúng phạm tội Việt tì ni; nếu chúng chết thì phạm Ba dạ đề. Đó gọi là thuốc.

3. Thoa: Nếu Tỉ kheo khởi tâm sát hại muốn dùng thuốc bôi vào thân súc sinh, khi bôi nghĩ rằng: “Ta bôi vào đầu, chân, mình để cho nó chết khô”, thì khi cầm thuốc phạm tội Việt tì ni tâm niệm sám hối; khi chạm vào thân nó phạm tội Việt tì ni; nếu vì thế mà nó chết thì phạm Ba dạ đề. Đó gọi là thoa.

4. Mửa: Nếu Tỉ kheo khởi tâm sát hại, bào chế thuốc định làm cho súc sinh mửa cả máu mủ ruột gan ra mà chết, thì khi chế thuốc phạm tội Việt tì ni tâm niệm sám hối; khi thuốc chạm vào thân nó, phạm tội Việt tì ni; nhân đó mà nó chết, thì phạm Ba dạ đề. Đó gọi là mửa.

5. Ỉa (đại tiện): Nếu Tỉ kheo khởi tâm sát hại, bào chế thuốc đại tiện, muốn làm cho súc sinh đại tiện cả máu mủ ruột gan ra mà chết, thì khi chế thuốc phạm tội Việt tì ni tâm niệm sám hối; khi thuốc chạm vào thân nó, phạm tội Việt tì ni; do đó mà nó chết, thì phạm Ba dạ đề.

6. Làm đọa thai: Nếu Tỉ kheo khởi tâm sát hại, muốn làm đọa thai súc sinh, thì khi tạo phương tiện, phạm tội Việt tì ni tâm niệm sám hối; khi chạm thuốc vào thân nó, phạm tội Việt tì ni; định giết mẹ mà chỉ làm đọa thai, thì phạm tôi Việt tì ni; định làm đọa thai mà mẹ chết, thì phạm tội Việt tì ni; định giết mẹ mà mẹ chết, thì phạm Ba dạ đề; định giết thai mà thai chết, cũng phạm Ba dạ đề. Nhưng nếu súc sinh mang thai người, thì phạm tội Việt tì ni. Đó gọi là làm đọa thai.

Lại có các trường hợp: Đi theo hàng, dùng chú Tì đà la, dùng mạt vụn, giăng lưới, gài bẫy, đào hầm sập, đường đi, sông.

1. Đi theo hàng: có loài súc sinh đi từng hàng hoặc năm con, mười con, hai mươi con, mà Tỉ kheo muốn giết con đầu lại giết nhầm con giữa, hoặc muốn giết con giữa lại giết nhầm con sau, hoặc muốn giết con sau lại giết nhầm con giữa, hoặc muốn giết con giữa lại giết nhầm con đầu, thì đều phạm tội Việt tì ni. Nếu định giết con đầu mà con đầu chết, định giết con giữa mà con giữa chết, định giết con sau mà con sau chết, thì đều phạm Ba dạ đề. Hoặc định giết bất cứ con nào mà nó chết thì phạm Ba dạ đề. Đó gọi là đi theo hàng.

2. Dùng chú Tì đà la: Nếu Tỉ kheo muốn giết súc sinh bèn đọc chú Tì đà la, chú làm cho thây người chết đứng dậy, thì khi đọc chú phạm tội Việt tì ni tâm niệm sám hối; khi chúng kinh hãi lông dựng đứng lên thì phạm tội Việt tì ni; nhân đó mà chúng chết, thì phạm Ba dạ đề. Đó gọi là dùng chú Tì đà la.

3. Dùng mạt vụn: Nếu Tỉ kheo muốn sát hại súc sinh, bèn nghiền bột rắc lên mình chúng định làm cho chúng chết khô, thì khi tạo phương tiện phạm tội Việt tì ni tâm niệm sám hối; khi chạm thuốc vào mình chúng phạm tội Việt tì ni; nếu nhân đó mà chúng chết thì phạm Ba dạ đề.

4. Giăng lưới: Nếu Tỉ kheo khởi tâm sát hại súc sinh, bèn giăng lưới tại những nơi mà chúng thường đi, thường ăn, thường uống nước, thì khi giăng lưới phạm tội Việt tì ni tâm niệm sám hối; chạm đến thân chúng phạm tội Việt tì ni. vì thế mà chúng chết phạm Ba dạ đề. Đó gọi là giăng lưới.

5. Gài bẫy: Nếu Tỉ kheo khởi tâm sát hại súc sinh bèn gài bẫy tại những chỗ mà chúng thường đi, thường ăn và thường uống nước, thì khi gài bẫy phạm tội Việt tì ni tâm niệm sám hối; chạm đến thân chúng, phạm tội Việt tì ni; vì thế mà chúng chết, phạm Ba dạ đề. Đó gọi là gài bẫy.

6. Đào hầm: Nếu Tỉ kheo khởi tâm sát hại súc sinh bèn đào hầm tại những nơi mà chúng thường đi, thường ăn và thường uống nước, thì khi đào hầm phạm tội Việt tì ni tâm niệm sám hối; khi chúng rơi vào trong đó phạm tội Việt tì ni; vì thế mà chúng chết, phạm Ba dạ đề. Đó gọi là đào hầm.

7. Đường đi: Nếu Tỉ kheo đang đi kinh hành trên đầu đường, thấy súc sinh đến, liền suy nghĩ: “Giờ đây, ta sẽ làm cho không một mống nào thoát chết”, thế rồi khởi tâm sát hại xua chúng chạy đến chỗ sư tử, chỗ hổ báo, chỗ đáng sợ, chỗ nhà vua săn bắn”. Thì khi xua đuổi chúng, phạm tội Việt tì ni tâm niệm sám hối; khi chúng phải chịu đau đớn, phạm tội Việt tì ni; vì thế mà chúng chết, phạm tội Ba dạ đề. Đó gọi là đường đi.

8. Sông: Nếu chùa ở gần bên sông, Tỉ kheo đang đi kinh hành trên bờ sông, trông thấy súc sinh đi đến, liền suy nghĩ: “Giờ đây ta sẽ làm cho những con vật này không một con nào sống sót”, thế rồi khởi tâm sát hại xua chúng đến chỗ không an toàn, chỗ bờ dốc có nước xoáy, chỗ thi Thâu ma la (?) đi qua, chỗ có sư tử hổ báo và chỗ nhà vua săn bắn; thì khi xua đuổi phạm tội Việt tì ni tâm niệm sám hối; khi chúng phải chịu đau đớn, phạm tội Việt tì ni; vì thế mà chúng chết, phạm Ba dạ đề. Đó gọi là sông.

Khi một Tỉ kheo khởi tâm sát hại cầm dao thì phạm tội Việt tì ni tâm niệm sám hối; khi chúng chịu đau đớn thì phạm tội Việt tì ni; vì thế mà chúng chết thì phạm Ba dạ đề. Nếu hai Tỉ kheo, nhiều Tỉ kheo thì cũng như vậy.

Nếu Tỉ kheo vì muốn sát hại súc sinh, rồi đưa dao cho một người, hai người hay nhiều người khiến họ đi sát hại, thì cũng như vậy. Nếu người được sai lại sai chuyền người khác, cho đến nhiều người, thì khi đưa dao, phạm tội Việt tì ni tâm niệm sám hối; khi chúng chịu đau đớn phạm tội Việt tì ni; vì thế mà chúng chết, phạm Ba dạ đề.

Các trường hợp thuốc, độc, thoa, mửa, ỉa, làm đọa thai, thì cũng như trường hợp dao đã nói rõ.

Nếu Tỉ kheo sát hại sinh mạng của súc sinh mà hội đủ năm yếu tố sau thì phạm Ba dạ đề. Đó là: 1. Súc sinh; 2. Tưởng đó là súc sinh; 3. Có tâm sát hại; 4. Khởi thân nghiệp; 5. Mạng sống kết thúc. Đó gọi là năm yếu tố. Thế nên nói (như trên).