Origin story

bhagavān vaiśālīyam viharati | aparo dāni vāṇijako śatasahasra-mūlyaṁ kambala-ratanam ādāya uttarā pathāto āgato | so dāni aparehi pṛcchito kim asya mūlyaṁ | āha | śata-sahasra-mūlyan ti | naiva rājā krīṇāti na rāja-putrāḥ na vaṇijāḥ na sārthavāhāḥ | so dāni vāṇijako vīthīm abhiruhitvā cintā-sāgaram anupraviṣṭo āsati | imaṁ mahārghaṁ mūlyaṁ bhāṇḍaṁ bahu-śulkaṁ na vikrāyati | aparo dāni pṛcchati | vikrītaṁ te bhāṇḍaṁ | āha | nahi icchasi vikrīṇituṁ | āha | icchāmi | āha | gaccha eṣā bhadrā nāma śramaṇikā sā krīṇīṣyati | so dāni taṁ ceṭakasya skandhe āropayitvā bhikṣuṇī-vihāraṁ gatvā pṛcchati | katamāmaṁ āryāye bhadrāye pariveṇaṁ | aparāhi bhikṣuṇīhi ākhyātaṁ | so dāni praviśya āha | vandāmy ārye āryā bhadrānāma āha | bāḍhaṁ | kiṁ kartavyaṁ | āha | imaṁ kambala-ratanaṁ vikreyaṁ vikrīṇāmi | āha | kim etasya mūlyaṁ | āha | śatasahasraṁ | sā dāni na paṇeti na paṇāpeti | antevāsinīye āha | gaccha sālohitaṁ jalpāhi imasya śatasahasraṁ vīthīkāto dāpehīti | so dāni aparehi pṛcchito | vikrītaṁ te bhāṇḍaṁ | āha | vikrītaṁ | āha | kena krītaṁ | āha | eṣā bhadrā nāma śramaṇikā | tāya krītaṁ | te dāni ojjhāyanti | adyāpy eṣā pravrajitā pi maha-cchandā | etaṁ prakaraṇaṁ bhikṣuṇīyo mahāprajāpatīye gautamīye ārocayeṁsuḥ | mahāprajāpatī pi gautamī bhagavato āroceti | bhagavān āha | śabdāpayatha bhadrāṁ | sā dāni śabdāpitā | tad eva sarvaṁ yāvad ām bhagavan | bhagavān āha | nanu bhadre paścimā pi nāma janatā avalokayitavyā | tena hi na kṣamati uttari catuṣkarṣeṇa guru-prāvaraṇaṁ cetāpayituṁ | yāvad bhagavān āha |

Ruling

yā puna bhikṣuṇī uttari catuṣ-karṣeṇa guru-prāvaraṇaṁ cetāpayati ṅissargika-pācattikaṁ |

Definitions

• uttari catuṣ-karṣeṇe ti karṣo nāma catvāraḥ purāṇāḥ | catvāraḥ kārṣāḥ ṣoḍaṣa-kārṣāpaṇāḥ |
• guru-prāvaraṇam iti kambala-ratnaṁ |
• cetāpayed iti jānāpayet |

tad uttariṁ paraṁ ṣoḍaṣehi purāṇehi cetāpayati niḥsargika-pācattikaṁ | yāvat prajñaptiḥ |

Permutations

sā eṣā bhikṣuṇī guru-prāvaraṇaṁ cetāpayitu-kāmā bhavati catuṣ-karṣa-mūlyaṁ jānāpayitavyaṁ | pratyavaro vā tad uttariṁ na kṣamati |

atha dāni kocid ayācito avijñapto mahārgha-mūlyaṁ pi dadāti pratigṛhṇāty an-āpattiḥ | tad evaṁ bhikṣuṇīye parimāṇa-baddhaṁ | kiñcāpi bhikṣur mahārgha-mūlyaṁ pi jānāpayitvā paribhuñjāty anāpattiḥ | tena bhagavān āha |

Restatement of rule

yā puna bhikṣuṇī uttari catuṣ-karṣa-mūlyāto guru-prāvaraṇaṁ cetāpayen niḥsargika-pācattikaṁ |