Origin story

bhagavān samyaksambuddho yad-arthaṁ samudāgato tamtad-artham abhisambhāvayitvā vaiśālīyām viharati | mahāvane kūṭāgāra-śālāyāṁ | tena dāni kālena tena samayena bhagavatā bhikṣuṇīnām āraṇyakāni śayanāsanāni pratikṣiptāni | grāmāntikani ca akṛtāni | bhikṣuṇīyo abhyantara-nagare praviśanti | atha rāṣṭrapālā nāma bhikṣuṇī | sā dāni aparasya licchavi-kumārasya udu-vasite vasati | sā dāni tasya licchavi-kumārasya uddeśan dadāti | sā dāni rāṣṭrapālā tasya devasikam upasaṁkramati kālyaṁ madhyāhne sāyam | sā dāni prāsādikā darśanīyā avīta-rāgā | so pi licchavi-kumāro prāsādiko darśanīyo | tāye dāni rāṣṭrapālāya abhīkṣṇa-darśanena abhikṣṇaṁ saṁsevāya ca rāga-cittam anudhvaṁsayati | sā dāni mlāyati | peyālaṁ | yāvad guru ca bhāvanīyā ca yāvan notsahāmi |

sā dān āha | sādhu khalu tāvan me anto hasta-pāśasya tiṣṭhāhi saṁlapāhi | hastaṁ me gṛhṇāhi | prahastaṁ me gṛhṇāhi | aṅguliṁ me gṛhṇāhi | anguṣṭaṁ me gṛhṇāhi | cīvaraṁ me gṛhṇāhi | ahaṁ pi te āgatam abhinandiṣyaṁ | āsanena upanimantrayiṣyaṁ | kāyan te anuprayacchiṣyaṁ | pīṭhikām vā āpaṇam vā karmāntam vā gamiṣyan ti | so dān āha | ārye labhyā mayā etaṁ kartuṁ | so dāni tāye anto hasta-pāsasya tiṣṭhati | saṁlapati | hastena gṛhṇāti | prahaste gṛhṇāti | cīvare gṛhṇāti | sā pi taṁ āgatam abhinandati | āsanenopanimantrayati | kāyaṁ se nuprayacchati | saṁketaṁ vā gacchati | sāpi dāni tattakenaiva kāma-cchandam vinodeti | so pi dāni licchavi-kumāro abhīkṣṇa-darśanena abhīkṣṇa-saṁsevāya apamlāyati |

yat tad uktaṁ bhagavatā | nāham bhikṣavo ’nyad ekarūpam api samanupaśyāmīti vistareṇa sūtraṁ | sā dāni abhīkṣṇaṁ saṁsevāya apamlāyati | sā punaḥ punaḥ karoti | sā bhikṣuṇīhi vuccati | mā ārye rāṣṭrapāle evaṁ karohi | naivaṁ labhyā kartuṁ | sā dān āha | ken’ arthan na labhyate | evam mama kriyamāṇe phāsu bhavati | etaṁ prakaraṇaṁ bhikṣuṇīyo mahāprajāpatīye gautamīye ārocayanti | mahāprajāpatī gautamī bhagavato ārocayati | bhagavān āha | śabdāpayatha rāṣṭrapālāṁ | sā dāni śabdāpitā | bhagavān āha | satyaṁ rāṣṭrapāle evan nāma tvaṁ a vaśrutā avaśrutasya puruṣasya anto hasta-pāśasya saṁtiṣṭhasi saṁlapasi | peyālaṁ | yāvat saṁketaṁ gacchasi | āha | ām bhagavan | bhagavān āha | duṣkṛtaṁ te rāṣṭrapāle | yāvan mahāprajāpatīṁ gautamīm āmantrayati | yāvac chikṣāpadaṁ prajñapataṁ |

Ruling

yā puna bhikṣuṇī avaśrutā avaśrutasya puruṣasya anto hasta-pāśasya saṁtiṣṭheta vā saṁlapenata vā | hasta-grahaṇam vā | cīvara-grahaṇam vā sādīyeya | āgatam vā abhinandeya | āsanena vā upanimantreya | kāyam vā anuprayaccheya | saṁketa-kṛtam vā gaccheya | iyaṁ pi bhikṣuṇī pārājikā bhavaty asaṁvāsyā |

Definitions

yā puna bhikṣuṇīti upasaṁpannā | yāvat sā eṣā bhikṣuṇī

• avaśrutā ti rakta-cittā |
• avaśrutasya puruṣasye ti rakta-cittasya |
• anto hasta-pāśasye ti anto vyāyāmeti |
• saṁ=lapeyā ti upakarṇaṁ vā jalpeya |
• hasta-grahaṇan ti haste gṛhṇiya yāvad aṅguṣṭake vā |
• cīvara-grahaṇan ti saṁghāṭīyaṁ vā uttarāsaṅge vā aṅtare-vāse vā saṁkakṣikāyāṁ vā daka-śāṭikāyām vā |
• sādiyeyā ti āsvādaṁ nigamayet |
• āgataṁ vā abhinandeyā ti vā svāgatan te anurāgatan te punaḥ puna āgacchesi | prītāsmi tavāgamanena | prahlāditam me gātraṁ tava darśanena |
• āsanenopanimantreyā ti āsanam asya dadeya |
• kāyaṁ se anuprayaccheyā ti yenāsau tena kāyaṁ praṇāmeta |
• saṁketa-kṛtaṁ gacched iti yas tasya abhīkṣṇaṁ upacāro bhaved āpaṇo vā pīṭhikā vā kṣetra-vastraṁ vā udaka-samīpaṁ vā karmāntaṁ vā udyāyaṁ vā mārge vā tahiṁ tiṣṭhed |

iyaṁ pi bhikṣuṇī pārājikā asaṁvāsyeti yāvat prajñaptiḥ |

Permutations

sā eṣā bhikṣuṇī avaśrutā avaśrutasya puruṣasya anto hasta-pāśaṁ saṁtiṣṭhati yāvat saṁketaṁ kṛtaṁ gacchati pārājikā bhavati | evaṁ paṇḍakasya striyāḥ sthūlātyayaḥ |

sā eṣā bhikṣuṇī avaśrutā avaśrutasya puruṣasya anto hasta-pāśaṁ tiṣṭhati yāvat saṁketa-kṛtam vā gacchati thūl’-accayaṁ | evaṁ paṇḍake striyāyāṁ deśanā-gāmi-vinayātikramam āsādayati |

sā eṣā bhikṣuṇī anavaśrutā avaśrutasya anto hasta-pāśasya saṁtiṣṭhati yāvat saṁketakṛtam vā gacchati sthūlātyayaṁ | evaṁ paṇḍakasya striyāyān deśanā-gāmi-vinayātikramam āsādayati |

sā eṣā bhikṣuṇī avaśrutā avaśrutena puruṣeṇa santiṣṭhati thūl’-accayam | saṁlapati sthūl’-accayaṁ | hasta-grahaṇaṁ thūl’-accayam | cīvara-grahaṇaṁ thūl’-accayaṁ | āgatam abhinandati thūl’-accayaṁ | āsanenopanimantreti thūl’-accayaṁ | kāyam anuprayacchati thūl’-accayaṁ |

saṁketaṅ gacchati pārājikā bhavati | evam ekaikena padena thūl’-accayaṁ | yāvat saptame sapta thūl’-accayāḥ | aṣṭame pade pārājikā bhavati |

atha dāni anukhajjakam āpajjati yadāṣṭau thūl’-accayā bhavanti tadā pārājikā bhavati |

atha dāni eka samāpadyitvā pratikaritvā yāvat saptamam āpadyitvā pratikaritvā aṣṭamam āpadyati na sā pārājikā bhavati |

atha dāni saptamam āpadyitvā apratikaritvā aṣṭamam āpadyati pārājikā bhavati |

tena bhagavān āha |

Restatement of rule

yā puna bhikṣuṇī avaśrutā avaśrutasya puruṣasya anto hastapāśasya santiṣṭhed vā | saṁlaped vā | hasta-grahaṇam vā | cīvara-grahaṇam vā sādīyeya | āgatam vā abhinandeya | āsanena vā uparini-mantreyeta | kāyam vā anuprayaccheya | saṁketa-kṛtam vā gaccheya | iyam pi bhikṣuṇī pārājikā bhavaty asamvāsya |