අඞ්ගුත්තරනිකායො
අඨක නිපාතය
1. පඨම පණ්ණාසකය
3. ගෘහපති වර්ගය
9. අට්ඨක්ඛණ සූත්රය
’’මහණෙනි, ධර්මය නොදත් පෘතග්ජන තෙම ලෝකයා අවකාශ ලැබ කටයුතු කරන්නේය. ලෝකයා අවකාශ ලැබ කටයුතු කරන්නේයයි කියයි. (එසේද වුවත්) හෙතෙම අවකාශය හෝ අනවකාශය නොදනී. මහණෙනි, මේ අවස්ථා අට ශාසන බ්රහ්මචර්ය්යාව රැකීමට අනවකාශවූ අකාලයෝ වෙත්. කවර අවස්ථා අටෙක්ද යත්?
’’මහණෙනි, මේ ලොකයෙහි අර්හත්වූ, සම්යක් සම්බුද්ධවූ, අෂ්ටවිද්යා පසළොස් වරණ ධර්මයන්ගෙන් යුක්තවූ, යහපත් ගමන් ඇත්තාවූ, කාම, රූප, අරූපාදී ලොකයන් දත්තාවූ, නිරුත්තරවූ, බඹ, සුර, නර ආදී පුරුෂයන් දමනය කිරීමෙහි සාරථීවූ, දෙවි මිනිසුන්ට අර්ත්ථයෙන් ධර්මයෙන් අනුශාසනා කරන්නාවූ, ස්වයම්භූඥානයෙන් චතුරාර්ය්ය සත්යය අවබෝධ කළාවූ, විභජ්ජවාදීවූ තථාගතයන් වහන්සේ පහළවූයේ වේද,
’’කෙලෙස් සන්සිඳවන්නාවූ, ක්ලේශ පරිනිර්වාණය කරන්නාවූ, සතර මාර්ගඥාන සංඛ්යාතවූ, සම්බෝධියට පමුණුවන්නාවු බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් යහපත්ව දේශනා කරණ ලද්දාවූ ශ්රී සද්ධර්මයද දේශනා කරණු ලැබේද, (එකල්හි) යම් මේ පුද්ගලයෙක් තෙම නරකයෙහි උපන්නේ වේද, මහණෙනි, මේ ශාසන බ්රහ්මචරියාව රැකීම සඳහා අනවකාශවූ පළමුවෙනි අකාලයයි.
’’නැවතද, මහණෙනි, මේ ලොකයෙහි අර්හත්වූ, සම්යක් සම්බුද්ධවූ, අෂ්ටවිද්යා පසළොස් වරණ ධර්මයන්ගෙන් යුක්තවූ, යහපත් ගමන් ඇත්තාවූ, කාම, රූප, අරූපාදී ලොකයන් දත්තාවූ, නිරුත්තරවූ, බඹ, සුර, නර ආදී පුරුෂයන් දමනය කිරීමෙහි සාරථීවූ, දෙවි මිනිසුන්ට අර්ත්ථයෙන් ධර්මයෙන් අනුශාසනා කරන්නාවූ, ස්වයම්භූඥානයෙන් චතුරාර්ය්ය සත්යය අවබෝධ කළාවූ, තථාගතයන් වහන්සේ පහළවූයේ වේද, කෙලෙස් සන්සිඳවන්නාවූ, ක්ලේශ පරිනිර්වාණය කරන්නාවූ, සතර මාර්ගඥාන සංඛ්යාතවූ, සම්බෝධියට පමුණුවන්නාවු බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් යහපත්ව දේශනා කරණ ලද්දාවූ ශ්රී සද්ධර්මයද දේශනා කරණු ලැබේද, යම් මේ පුද්ගලයෙක් තෙම තිරිසන් යෝනියෙහි උපන්නේ වේද, මහණෙනි, මේ ශාසන බ්රහ්මචරියාව රැකීම සඳහා අනවකාශවූ දෙවෙනි අකාලයයි.
’’නැවතද, මහණෙනි, මේ ලොකයෙහි අර්හත්වූ, සම්යක් සම්බුද්ධවූ, අෂ්ටවිද්යා පසළොස් වරණ ධර්මයන්ගෙන් යුක්තවූ, යහපත් ගමන් ඇත්තාවූ, කාම, රූප, අරූපාදී ලොකයන් දත්තාවූ, නිරුත්තරවූ, බඹ, සුර, නර ආදී පුරුෂයන් දමනය කිරීමෙහි සාරථීවූ, දෙවි මිනිසුන්ට අර්ත්ථයෙන් ධර්මයෙන් අනුශාසනා කරන්නාවූ, ස්වයම්භූඥානයෙන් චතුරාර්ය්ය සත්යය අවබෝධ කළාවූ, තථාගතයන් වහන්සේ පහළවූයේ වේද, කෙලෙස් සන්සිඳවන්නාවූ, ක්ලේශ පරිනිර්වාණය කරන්නාවූ, සතර මාර්ගඥාන සංඛ්යාතවූ, සම්බෝධියට පමුණුවන්නාවු බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් යහපත්ව දේශනා කරණ ලද්දාවූ ශ්රී සද්ධර්මයද දේශනා කරණු ලැබේද, යම් මේ පුද්ගලයෙක් තෙම ප්රේත ලෝකයෙහි උපන්නේ වේද, මහණෙනි, මේ ශාසන බ්රහ්මචරියාව රැකීම සඳහා අනවකාශවූ තුන්වෙනි අකාලයයි.
’’නැවතද, මහණෙනි, මේ ලොකයෙහි අර්හත්වූ, සම්යක් සම්බුද්ධවූ, අෂ්ටවිද්යා පසළොස් වරණ ධර්මයන්ගෙන් යුක්තවූ, යහපත් ගමන් ඇත්තාවූ, කාම, රූප, අරූපාදී ලොකයන් දත්තාවූ, නිරුත්තරවූ, බඹ, සුර, නර ආදී පුරුෂයන් දමනය කිරීමෙහි සාරථීවූ, දෙවි මිනිසුන්ට අර්ත්ථයෙන් ධර්මයෙන් අනුශාසනා කරන්නාවූ, ස්වයම්භූඥානයෙන් චතුරාර්ය්ය සත්යය අවබෝධ කළාවූ, තථාගතයන් වහන්සේ පහළවූයේ වේද, කෙලෙස් සන්සිඳවන්නාවූ, ක්ලේශ පරිනිර්වාණය කරන්නාවූ, සතර මාර්ගඥාන සංඛ්යාතවූ, සම්බෝධියට පමුණුවන්නාවු බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් යහපත්ව දේශනා කරණ ලද්දාවූ ශ්රී සද්ධර්මයද දේශනා කරණු ලැබේද, යම් මේ පුද්ගලයෙක් තෙම අසඤ්ඤසත්ත දේවනිකාය ආදීවූ යම්කිසි දේව නිකායෙක්හි උපන්නේ වේද, මහණෙනි, මේ ශාසන බ්රහ්මචරියාව රැකීම සඳහා අනවකාශවූ හතරවෙනි අකාලයයි.
’’නැවතද, මහණෙනි, මේ ලොකයෙහි අර්හත්වූ, සම්යක් සම්බුද්ධවූ, අෂ්ටවිද්යා පසළොස් වරණ ධර්මයන්ගෙන් යුක්තවූ, යහපත් ගමන් ඇත්තාවූ, කාම, රූප, අරූපාදී ලොකයන් දත්තාවූ, නිරුත්තරවූ, බඹ, සුර, නර ආදී පුරුෂයන් දමනය කිරීමෙහි සාරථීවූ, දෙවි මිනිසුන්ට අර්ත්ථයෙන් ධර්මයෙන් අනුශාසනා කරන්නාවූ, ස්වයම්භූඥානයෙන් චතුරාර්ය්ය සත්යය අවබෝධ කළාවූ, තථාගතයන් වහන්සේ පහළවූයේ වේද, කෙලෙස් සන්සිඳවන්නාවූ, ක්ලේශ පරිනිර්වාණය කරන්නාවූ, සතර මාර්ගඥාන සංඛ්යාතවූ, සම්බෝධියට පමුණුවන්නාවු බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් යහපත්ව දේශනා කරණ ලද්දාවූ ශ්රී සද්ධර්මයද දේශනා කරණු ලැබේද, යම් මේ පුද්ගලයෙක් තෙම භික්ෂු, භික්ෂුණී, උපාසක, උපාසිකා යන සිවුවණක් පිරිසට අයෝග්යවූ, අප්රසිද්ධවූ, පිටිසර මිලේච්ඡ ජනපදයෙක්හි උපන්නේ වේද, මහණෙනි, මේ ශාසන බ්රහ්මචරියාව රැකීම සඳහා අනවකාශවූ පස්වෙනි අකාලයයි.
’’නැවතද, මහණෙනි, මේ ලොකයෙහි අර්හත්වූ, සම්යක් සම්බුද්ධවූ, අෂ්ටවිද්යා පසළොස් වරණ ධර්මයන්ගෙන් යුක්තවූ, යහපත් ගමන් ඇත්තාවූ, කාම, රූප, අරූපාදී ලොකයන් දත්තාවූ, නිරුත්තරවූ, බඹ, සුර, නර ආදී පුරුෂයන් දමනය කිරීමෙහි සාරථීවූ, දෙවි මිනිසුන්ට අර්ත්ථයෙන් ධර්මයෙන් අනුශාසනා කරන්නාවූ, ස්වයම්භූඥානයෙන් චතුරාර්ය්ය සත්යය අවබෝධ කළාවූ, තථාගතයන් වහන්සේ පහළවූයේ වේද, කෙලෙස් සන්සිඳවන්නාවූ, ක්ලේශ පරිනිර්වාණය කරන්නාවූ, සතර මාර්ගඥාන සංඛ්යාතවූ, සම්බෝධියට පමුණුවන්නාවු බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් යහපත්ව දේශනා කරණ ලද්දාවූ ශ්රී සද්ධර්මයද දේශනා කරණු ලැබේද, යම් මේ පුද්ගලයෙක් තෙම මධ්ය ජනපදයෙහි උපන්නේ වේද, (එසේද වුවත්) හෙතෙම මිත්යා දෘෂ්ටිකයෙක් වූයේ, දුන් දේ පල නැත, යාග කළ දේ පල නැත, හෝම කල දේ පල නැත, කුශලාකුශල ධර්මයන්ගේ ඵල විපාක නැත, මෙලොව නැත, පරලොව නැත, මවු නැත, පියා නැත, ඕපපාතිකවූ (දිව්ය බ්රහ්මාදී) සත්ත්වයෝ නැත. මේ ලෝකයෙහි සම්යක් මාර්ගයෙහි ගමන් කරන්නාවූ යහපත් ප්රතිපත්තියෙන් යුක්තවූ, මෙලොව පරලොව ගැන තමා විසින්ම විෂිෂ්ට ඥානයෙන් අවබෝධ කොට දේශනා කරන්නාවූ, ශ්රමණ බ්රාහ්මණයෝද නැතැයි විපරීත දෘෂ්ටි ඇත්තේ වේද, මහණෙනි, මේ ශාසන බ්රහ්මචරියාව රැකීම සඳහා අනවකාශවූ හයවෙනි අකාලයයි.
’’නැවතද, මහණෙනි, මේ ලොකයෙහි අර්හත්වූ, සම්යක් සම්බුද්ධවූ, අෂ්ටවිද්යා පසළොස් වරණ ධර්මයන්ගෙන් යුක්තවූ, යහපත් ගමන් ඇත්තාවූ, කාම, රූප, අරූපාදී ලොකයන් දත්තාවූ, නිරුත්තරවූ, බඹ, සුර, නර ආදී පුරුෂයන් දමනය කිරීමෙහි සාරථීවූ, දෙවි මිනිසුන්ට අර්ත්ථයෙන් ධර්මයෙන් අනුශාසනා කරන්නාවූ, ස්වයම්භූඥානයෙන් චතුරාර්ය්ය සත්යය අවබෝධ කළාවූ, තථාගතයන් වහන්සේ පහළවූයේ වේද, කෙලෙස් සන්සිඳවන්නාවූ, ක්ලේශ පරිනිර්වාණය කරන්නාවූ, සතර මාර්ගඥාන සංඛ්යාතවූ, සම්බෝධියට පමුණුවන්නාවු බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් යහපත්ව දේශනා කරණ ලද්දාවූ ශ්රී සද්ධර්මයද දේශනා කරණු ලැබේද, යම් මේ පුද්ගලයෙක් තෙම මධ්ය ජනපදයෙහි උපන්නේ වේද, (එසේද වුවත්) හෙතෙම අඥාන වූයේ වේද, ජඩ වූයේ වේද, කෙළතොලු වූයේ වේද, යහපත්වූ හෝ අයහපත්වු වචනයාගේ අර්ත්ථය අවබෝධ කර ගැනීමෙහි අපොහොසත් වේද, මහණෙනි, මේ ශාසන බ්රහ්මචරියාව රැකීම සඳහා අනවකාශවූ සත්වෙනි අකාලයයි.
’’නැවතද, මහණෙනි, මේ ලොකයෙහි අර්හත්වූ, සම්යක් සම්බුද්ධවූ, අෂ්ටවිද්යා පසළොස් වරණ ධර්මයන්ගෙන් යුක්තවූ, යහපත් ගමන් ඇත්තාවූ, කාම, රූප, අරූපාදී ලොකයන් දත්තාවූ, නිරුත්තරවූ, බඹ, සුර, නර ආදී පුරුෂයන් දමනය කිරීමෙහි සාරථීවූ, දෙවි මිනිසුන්ට අර්ත්ථයෙන් ධර්මයෙන් අනුශාසනා කරන්නාවූ, ස්වයම්භූඥානයෙන් චතුරාර්ය්ය සත්යය අවබෝධ කළාවූ, තථාගතයන් වහන්සේත් පහළවූයේත් නොවේද, කෙලෙස් සන්සිඳවන්නාවූ, ක්ලේශ පරිනිර්වාණය කරන්නාවූ, සතර මාර්ගඥාන සංඛ්යාතවූ, සම්බෝධියට පමුණුවන්නාවු බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් යහපත්ව දේශනා කරණ ලද්දාවූ ශ්රී සද්ධර්මයද දේශනා කරණු ලැබේද, යම් මේ පුද්ගලයෙක් තෙම මධ්ය දේශයෙහි උපන්නේ වේද, හෙතෙම ප්රඥාවන්ත වූයේද. ජඩ නුවූයේද, කෙළතොලු නුවූයේද, යහපත්වූ හෝ අයහපත්වූ වචනයාගේ අර්ත්ථය අවබෝධ කර ගැනීමෙහි සමර්ත්ථ වේද, මහණෙනි, මේ ශාසන බ්රහ්මචරියාව රැකීම සඳහා අනවකාශවූ අටවෙනි අකාලයයි. මහණෙනි, මේ ශාසන බ්රහ්මචරියාව රැකීම සඳහා අනවකාශවූ නොකල් අට වෙත්.
’’මහණෙනි, ශාසන බ්රහ්මචරියාව රැකීම සඳහා (යොග්යවූයේ) එකම කාලයයි. කවර එකම කාලයක්ද යත්? විභජ්ජවාදීවූ තථාගතයන් වහන්සේ පහළවූයේ වේද, කෙලෙස් සන්සිඳවන්නාවූ, ක්ලේශ පරිනිර්වාණය කරන්නාවූ, සතර මාර්ගඥාන සංඛ්යාතවූ, සම්බෝධියට පමුණුවන්නාවු බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් යහපත්ව දේශනා කරණ ලද්දාවූ ශ්රී සද්ධර්මයද දේශනා කරණු ලැබේද, ඒ මේ පුද්ගල තෙමේත් මධ්ය දේශයෙහි උපන්නේ වේද, හෙතෙම ප්රඥාවන්තවූයේ, ජඩ නොවූයේ, කෙළතොලු නොවූයේ, යහපත්වූ හෝ අයහපත්වූ වචනයාගේ අර්ත්ථය අවබෝධ කර ගැනීමෙහිත් සමර්ත්ථවූයේ වේද, මහණෙනි, මේ ශාසන බ්රහ්මචරියාව රැකීම සඳහා යොග්යවූ එකම කාලයයි.’’
(1) ’’යම් කිසිවෙක් මනුෂ්ය ලාභය ලැබ (මිනිසත් බැව්හි ඉපිද) යහපත්ව දේශනා කරණ ලද ශ්රී සද්ධර්මයද ලැබ එහි ඵලයට නොපැමිණෙත්ද, ඔවුහු ක්ෂණ සම්පත්තිය ඉක්මවත්.
(2) ’’පුද්ගලයාගේ අනතුරට හේතුවූ අනවකාශ කාලයෝ බොහොමයක් වදාරණ ලදහ. ලෝකයෙහි බොහෝ දීර්ඝ කාලයකින් බුදුවරයන් වහන්සේලා උපදිත්. ලොකයෙහි ඉතා දුර්ලභවූ යමක් වේනම් ඒ බුදේධාත්පාද කාලය ප්රමුඛවූ (පළමුවැනිවූ) දුර්ලභ කාලයයි.
(3) ’’මිනිසත් බව ලැබීමද, සද්ධර්ම ශ්රවණය ලැබීමද (දුර්ලභයි). අර්ත්ථකාමිවු සත්ත්වයා විසින් ඒ දුර්ලභ කාලයෙහි උත්සාහ කිරීම සුදුසුය.
(4) ’’මේ ක්ෂණ සම්පත්තිය ලැබ ශ්රී සද්ධර්මය කෙසේ නම් පැහැර හැරිය යුතුද, ඒකාන්තයෙන්ම මේ ක්ෂණ සම්පත්තිය ඉක්ම යා නොදේවා. ක්ෂණ සම්පත්තිය ඉක්මවූවෝ වනාහි නිරයට පැමිණ ශෝක කෙරෙත්.
(5) ’’ඉදින් යම්කිසි ප්රමාදචාරී පුද්ගලයෙක් මෙලොවදී මේ ක්ෂණ සම්පත්තිය ලැබ ශ්රී සද්ධර්මයට නිමවූ ආර්ය්ය මාර්ගය නොලබාද, ඔහු (ප්රමාදයෙන්) පිරිහෙලා ගන්නා ලද වස්තුව ඇති වෙළෙත්දා මෙන් දීර්ඝ කාලයක් මුලුල්ලෙහි ඒ අනුව ශෝක කරන්නේ වේ.
(6) ’’මොහාන්ධකාරයෙන් වළඳනා ලද්දාවු සද්ධර්මය (ගැන නොසැලකීමෙන් එයට) අපරාධ කළාවූ ඒ පුරුෂ තෙම ජාති මරණාදී සසර දුක දීර්ඝ කාලයක් මුලුල්ලෙහි අනුභව කරන්නේය.
(7) යම් කිසිවෙක් මිනිසත් බව ලැබ, යහපත්ව දේශනා කරණ ලද ශ්රී සද්ධර්මයෙහි (පිහිටියේ) බුද්ධ වචනය කළාහුද, මතුද කරන්නාහුද, දැනුදු කෙරෙත්ද, ඔවුහු ලෝකයෙහි නිරුත්තරවූ ශාසන බ්රහ්මචරියාව ප්රතිවේධ කළාහුය.
(8) ’’යම් කෙනෙක් තථාගතයන් වහන්සේ විසින් දේශනා කර වදාළාවූ මාර්ගයට පිළිපන්නාහුද, යම් කෙනෙක් සූර්ය්යබන්ධුවූ දිව්ය චක්ෂුසාදී පසැස් අත්තාවූ (බුදුරජාණන් වහන්සේ) විසින් දේශනා කර වදාරණ ලද සංවරයෝ වෙත්නම්, ඒ සංවරයන්හි හික්මුනාහු, සියලු කල්හි ස්මෘතිමත් වූවාහු, කාමාදී ආශ්රව රහිතවූවාහු වාසය කරන්නාහුද, ඔවුහු මාරධෙය්ය සංඛ්යාතවූ, සසර අනුව යන්නාවූ සියලු අනුසය ධර්මයන් සිඳ, ලෝකයෙහි යම් කිසි කෙනෙක් අර්හත්වයට පැමිණියාහුද, එමෙන් නිර්වාණයට පැමිණියාහු වෙත්.’’